زانو بزرگترین مفصل بدن است که در محل تلاقی استخوان ران و ساق پا قرار دارد. درد بالای زانو یکی از علائم مهم آسیبهایی در داخل و اطراف زانو است که میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ساییدگی غضروفها در اثر استفاده بیشازحد یا کهولت سن، پارگی بافتهای نرم یا حوادث تروماتیک به عنوان علت درد زانو باشد.
- درد بالای زانو چیست؟
- درد بالای زانو روی ران نشانه چیست؟
- در صورت تجربه چه علائمی برای درد بالای زانو باید به ارتوپد مراجعه کرد؟
- تشخیص علت درد بالای زانو پای چپ یا راست چگونه انجام میشود؟
- درمان درد بالای زانو چگونه انجام میشود؟
- روشهای پیشگیری از درد بالای زانو
- معرفی چند تمرین برای بهبود درد بالای زانو
- سخن آخر
درد بالای زانو چیست؟
زانو یک مفصل پیچیده است، زیرا محل تلاقی استخوانها، ماهیچهها و بافتهای همبند مختلف در پا است. درد در قسمت بالا یا جلوی زانو که بهعنوان درد قدامی زانو نیز شناخته میشود دلایل احتمالی متفاوتی دارد. محل دقیق درد میتواند نشانهای از یک مشکل زمینهای یا یک آسیب کماهمیت گذرا باشد.
برخی از علل، مانند آسیبهای جزئی یا کبودی، ممکن است بدون مداخله پزشکی و تنها با انجام مراقبتهای حمایتی مانند استراحت، استفاده از مسکنهای بدون نسخه، کمپرس سرد و گرم و … بهبود یابد.
بااینحال، سایر مشکلات زمینهای مانند آرتروز ممکن است نیاز به درمانهای تخصصی و بعضاً طولانیمدت داشته باشند؛ بنابراین اگر درد زانویی دارید که بعد از چند روز بهبود پیدا نکرده است یا بدتر شده است حتماً باید در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب در این زمینه مراجعه نمایید.
اگر درد زانو با مراقبتهای خانگی بعد از چند روز بهبود پیدا نکرد حتماً باید برای ارزیابی، تشخیص علت اصلی ایجاد آن و درمان درد بالای زانو در زمان مناسب به یک دکتر زانو درد خوب و باتجربه مراجعه کنید. اگر میخواهید بیشتر با دلایل درد در بالای زانو و روشهای درمان آن آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
درد بالای زانو روی ران نشانه چیست؟
ممکن است در اثر آسیبهای مختلف مانند شکستگی یا پارگی مینیسک، مستقیماً روی زانوی خود درد داشته باشید؛ اما درد بالای زانو روی ران چه در جلو و چه در پشت ممکن است دلیل متفاوتی داشته باشد. این درد میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و درمانهای متفاوتی نیز بر اساس تشخیص متخصص ارتوپد برای آن وجود دارد. مهمترین دلایل بروز درد در بالای زانو که میتواند علت درد بالای زانو پای چپ هم باشد عبارتاند از:
- تاندونیت چهار سر ران یا همسترینگ
تاندونهای موجود در سیستم اسکلتی و عضلانی وظیفه دارند ماهیچههای شما را به استخوانهایتان وصل کنند. آسیب تاندونیت به این معنی است که تاندونهای شما به دلایل مختلف مانند حرکات ناگهانی یا حوادثی مانند تصادف تحریک یا ملتهب شدهاند.
یکی از مهمترین دلایل درد در قسمت بالای زانو روی ران نیز تاندونیت چهار سر ران یا همسترینگ است. عارضه تاندونیت ممکن است بر اساس علت ایجاد آن هریک از تاندونهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد که عضله چهار سر ران نیز یکی از آنهاست.
عضله چهار سر دقیقاً در جلوی ران شما قرار دارد و به سمت زانو یا همسترینگ شما که در پشت ران شما قرار میگیرد امتداد مییابد؛ بنابراین بهبیاندیگر میتوانیم بگوییم مهمترین علت درد بالای زانو روی ران میتواند همین تاندونیت عضله چهار سر ران باشد.
تاندونیت چهار سر ران یا همسترینگ میتواند به دلیل استفاده بیشازحد یا شکل نامناسب در حین فعالیتهای بدنی مختلف مانند ورزشهای حرفهای یا غیرحرفهای ناگهانی یا انجام برخی از فعالیتها در محل کار ایجاد شود.
بسیار مهم است که این آسیب در زمان مناسب توسط یک متخصص ارتوپد خوب تشخیص داده شده و اقدامات مناسب جهت درمان درد بالای زانو هرچه زودتر انجام شود.
علائم تاندونیت همسترینگ عبارتاند از:
- حساسیت و درد هنگام لمس
- تورم در ناحیه
- درد در حالت عادی یا درد هنگام حرکت یا خم کردن زانو
درمان تاندونیت توسط متخصصین ارتوپدی بیشتر بر تسکین درد و التهاب متمرکز است. گزینههای درمانی رایج برای درمان درد زانو ناشی از تاندونیت نیز عبارتاند از:
- استراحت یا بالا بردن پا تا سطح قلب یا بالاتر
- استفاده از کمپرس یخ در 72 ساعت اول تجربه درد و کمپرس گرما بعد از آن برای دورههای کوتاه و چند بار در روز
- انجام حرکات کششی و تمرینات سبک تحت نظر متخصص ارتوپدی برای بهبود تحرک و قدرت
- در موارد شدیدتر، متخصص ارتوپد ممکن است حمایت موقت از طریق آتل یا بریس را برایتان تجویز کند.
- همچنین ممکن است برداشتن بافت ملتهب از طریق جراحی پیشنهاد شود.
- آرتروز
آرتریت در زانو یکی از علل مهم درد بالای زانو است که در صورت سهلانگاری در تشخیص و درمانهای کنترلی میتواند پیشروی کرده و علائم شدیدتری را ایجاد کند.
این بیماری معمولاً زمانی رخ میدهد که غضروف حمایتکننده از مفصل زانو به دلایل مختلف مانند استفاده بیشازحد و افزایش سن از بین برود.
انواع رایج آرتریت مانند استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و لوپوس همگی میتوانند باعث درد در اطراف زانو و مفاصل اطراف و درد در قسمت بالای زانو روی ران شوند.
آرتریت بهطورکلی با برنامههای ورزشی تجویز شده توسط متخصص ارتوپد یا داروهای مسکن خوراکی و تزریق برخی داروهای مسکن مانند اوزون و کورتون در موارد شدید درمان میشود. برخی از اشکال آرتریت، مانند روماتیسم مفصلی، با داروهایی که التهاب را کاهش میدهند قابلکنترل و درمان هستند.
همانطورکه قبلاً نیز به آن اشاره شد این بیماری یک بیماری پیشرونده است و هر چه زودتر تشخیص داده شود بهتر میتوان علائم آن را کنترل نمود و از پیشروی سریع آن جلوگیری کرد. مهمترین علائم آرتروز برای مراجعه به هنگام به متخصص ارتوپد نیز عبارتاند از:
- ورم
- درد
- سفتی یا سختی
- احساس ترک خوردن یا ساییدگی در زانو
- بورسیت زانو
بورسا به کیسههایی از مایع گفته میشود که در نزدیکی زانوی شما هستند و با حمایت از غضروف زانو تماس بین استخوانها، تاندونها، ماهیچهها و پوست را بهبود میدهند تا اصطکاک کمتری ایجاد شده و حرکات نرمتری هنگام راه رفتن یا خم و راست کردن و … انجام شود.
هنگامیکه بورسها ملتهب میشوند، میتوانند باعث درد بالای زانو شوند. این درد بخصوص هنگام راه رفتن یا خم کردن پا بیشتر هم میشود.
درمان درد بالای زانو روی ران ناشی از بورسیت بهطورکلی بر مدیریت علائم تمرکز دارد تا کمکم وضعیت بهبود پیدا کند. داروها و تمرینات فیزیوتراپی میتوانند برای درمان این وضعیت بسیار مفید باشند.
جراحی اغلب برای برداشتن بورس ضروری است، اما متخصصان ارتوپدی در این زمینه معمولاً فقط درصورتیکه شرایط شدید باشد یا علائم به درمانهای رایج پاسخ ندهند، جراحی را در نظر میگیرند.
- تاندونیت کشکک
تاندونیت کشکک که به آن زانوی جامپر یا زانوی پرشی نیز گفته میشود یکی دیگر از آسیبهای تاندونیت است و به دلیل التهاب تاندونی که کاسه زانو (کشکک) را به استخوان ساق پا (درشتنی) متصل میکند، ایجاد میشود.
این التهاب ممکن است به دلیل فعالیتهایی مانند پریدن و دویدنهای طولانی باشد که مکرراً به تاندون فشار وارد میکند.
درواقع، نتایج برخی تحقیقات نشان دادهاند که تاندونیت کشکک در حدود 20 درصد از ورزشکارانی که حرکات پرشی انجام میدهند رخ میدهد.
استرس مکرر ناشی از پریدن و دویدن که بر روی زانوها وارد میشود ممکن است منجر به پارگیهای کوچک در تاندون شود که درنتیجه التهاب و درد بالای زانو و اطراف آن ایجاد میشود.
- سندرم درد پاتلوفمورال
سندرم درد پاتلوفمورال (PFPS) یکی دیگر از شرایطی است که باعث ایجاد درد در بالای زانو میشود و میتواند علت درد بالای زانو پای چپ باشد. درواقع تحقیقات نشان میدهند که این آسیب یکی از شایعترین علل درد قدامی زانو یا بالای زانو است.
سندرم PFPS ممکن است بیشتر به دلیل ضعف عضلات اطراف لگن و زانو ناشی از عدم تحرک یا انجام حرکات کششی لازم قبل از ورزش ایجاد شود که گاهی اوقات باعث میشود کاسه زانو بهدرستی در جای خود تنظیم نشود یا به دلیل فشار مکرر روی مفصل زانو از طریق دویدن، دوچرخهسواری و ورزشهای پرشی رخ دهد.
- جراحتهای مختلف
چیزی بهسادگی راه رفتن روی یک جسم سخت میتواند باعث زمین خوردن به شکلی نامناسب و آسیب و کبودی جلوی زانو شود. این شرایط میتواند منجر به درد در بالای زانو و حساسیت در محل ضربه شود.
تروماهای بزرگ مانند سقوط یا تصادفات وسیله نقلیه نیز از دلایل دیگری است که باعث آسیب به زانوها میشود و میتواند منجر به درد بالای زانو و ناتوانی قابلتوجهی در پاها گردد.
اگرچه آسیبهای جزئی مانند زمین خوردن با شدت کم در سنین پایینتر عموماً موقتی هستند، اما اگر فردی نگران علائم خود باشد، بهتر است برای معاینه کامل به پزشک مراجعه کند؛ زیرا برخی آسیبها ممکن است علائم کمی نشان دهند ولی جدی باشند و اگر دیر به پزشک مراجعه کنید ممکن است پزشک نتواند درمان مناسبی برای شما انجام دهد.
از طرفی افرادی مانند افراد سالمند که دچار بیماریهای مزمنی مثل پوکی استخوان هستند ممکن است با کوچکترین ضربه دچار این مشکلات شوند.
در صورت تجربه چه علائمی برای درد بالای زانو باید به ارتوپد مراجعه کرد؟
درد در بالای زانو خود یک بیماری مستقل نیست و نشانهای از وجود یک مشکل است که میتواند کاملاً ناچیز و بیاهمیت یا بسیار مهم و جدی باشد. علائم متعددی نیز میتواند با درد در بالای زانو همراه باشد که به شرح زیر هستند:
- درد هنگام چمباتمه زدن یا بالا رفتن از پلهها
- درد هنگام دویدن یا پریدن
- درد بالای زانو پس از نشستن با پاهای خمیده برای مدت طولانی
- شنیدن صدای ترکیدن یا ترک خوردن هنگام خم کردن زانو
- سفتی، بهخصوص بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب
- تورم در جلوی زانو
- کبودی اطراف زانو
- بیرون آمدن یا خمیدگی زانوی تحتفشار در شرایط تشدید علائم
آگاهی از علائم بالا به شما کمک میکنند تا در صورت مشاهده آنها و عدم بهبود بعد از چند روز مراقبت، در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید تا ارزیابیهای لازم انجام شود و روند درمان درد بالای زانو هرچه زودتر آغاز گردد.
> اگر شرایط خاصی مانند انجام ورزشهای حرفهای را دارید که دائماً دچار دردهای زانو میشوید باید علائمی را که تجربه میکنید بهطور دقیق یادداشت کنید و در طول معاینه به پزشک خود گزارش دهید.
هر یک از علائم تجربهشده و گزارششده به پزشک کمک میکند تا علت اصلی درد بالای زانو را دقیقتر شناسایی کرده و تشخیص و درمان صحیحتری را انجام دهد.
تشخیص علت درد بالای زانو پای چپ یا راست چگونه انجام میشود؟
متخصص ارتوپدی برای تشخیص علت درد بالای زانو ابتدا یک معاینه فیزیکی از زانو انجام میدهد و از شما در مورد علائمی که در چند روز اخیر تجربه کردهاید سؤال میکند.
او همچنین دامنه حرکت و ثبات زانو را آزمایش میکند و هرگونه نشانهای از آسیبهای ساختاری به مفصل را بررسی خواهد کرد.
آزمایشات دیگری که ممکن است برایتان تجویز شود تا به تشخیص صحیحتر کمک کند، عبارتاند از:
- اسکن یا تصویربرداری با اشعه ایکس
- سیتیاسکن جهت بررسیهای دقیقتر بافتهای سخت و نرم
- اسکنهای امآرآی در صورت نیاز به بررسیهای بسیار جزئی از محل آسیب بهصورت درونی
درواقع اگرچه رادیوگرافی اشعه ایکس و سیتیاسکن برای بررسی استخوانها مفید است، اسکن امآرآی ممکن است برای بررسی دقیقتر ساختارهای بافت نرم اطراف زانو مانند رباط، تاندون و غضروف نیاز باشد.
درمان درد بالای زانو چگونه انجام میشود؟
درمان درد زانو اگرچه به علت آن بستگی دارد ولی در ابتدا اغلب شامل استراحت، مصرف داروهای ضدالتهابی و بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن و استفاده از کمپرس سرد یا کمپرس یخ برای کاهش تورم و درد در ساعات اولیه است. بااینحال، درمان هدفمند درنهایت بر اساس تشخیص علت یا شرایط زمینهای متفاوت توسط متخصص ارتوپد ارائه میشود.
بهعنوانمثال، فیزیوتراپی ممکن است روشی برای درمان درد بالای زانو باشد که به تقویت عضلات اطراف زانو برای کاهش استرس روی مفصل کمک میکند. فیزیوتراپی همچنین میتواند به تصحیح مشکلات راه رفتن و سایر ناهنجاریهایی که ممکن است علائم درد زانو را افزایش دهند نیز کمک کند.
پزشک همچنین ممکن است درمانهایی مانند تحریک الکتریکی یا اولتراسوند (استفاده از فرایند سونوگرافی) را برای کمک به کاهش درد زانو توصیه کند.
گاهی اوقات، یک پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است بریس یا استفاده از زانوبند طبی را توصیه کند. این ابزار در صورت انتخاب صحیح توسط متخصص میتوانند به کاهش درد کمک کنند و کاسه زانو را در یک راستا نگه دارند.
در موارد نادر، مانند آسیبهای بزرگ تاندون، درمان جراحی نیز ممکن است ضروری باشد. هدف جراحی ترمیم بافتهای آسیبدیده و بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو است.
توانبخشی پس از جراحی معمولاً مدتی طول میکشد و اغلب شامل فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی طبیعی، تقویت عضلات و کمک به فرد برای بازگشت به سطح طبیعی فعالیت خود است.
روشهای پیشگیری از درد بالای زانو
پیشگیری از درد جلوی زانو یا بالای زانو همیشه امکانپذیر نیست، اما چندین کار وجود دارد که فرد میتواند برای حفظ سلامت بیشتر پاها و زانوهای خود انجام دهد. این راهکارها عبارتاند از:
- ورزش منظم
ورزش منظم ابزاری مفید برای تقویت همه قسمتهای بدن است. بهطور خاص برای زانوها، پزشک ممکن است یک برنامه ورزشی خانگی را به شما توصیه کند که بر تقویت عضلات ساق تمرکز دارد. انجام حرکات کششی منظم میتواند به حرکت عضلات و کاهش سفتی کمک کند.
توجه داشته باشید که اگرچه ورزش متوسط و منظم میتواند خطر را کاهش دهد، اما گرم کردن بدن قبل از هر ورزشی ضروری است.
ورزش بهطور مستقیم خطر ابتلا به بسیاری از بیماریها ازجمله بیماریهای قلبی، سرطانها، دیابت، فشارخون بالا، افسردگی، چاقی و پوکی استخوان را نیز کاهش میدهد.
فعالیتهایی که بیشتر زانوها را تقویت میکنند میتوانند به کاهش علائم درد بالای زانو در صورت ایجاد کمک کنند. ورزشهای کم استرس که ممکن است به بهبود یا پیشگیری از زانودرد کمک کنند نیز عبارتاند از:
- شنا کردن
- دوچرخهسواری
- پیادهروی
بسته به علت زانودرد و وضعیت سلامتی شما، پزشک میتواند در مورد اینکه چه نوع تمرینی بیشتر به شما کمک میکند و اینکه میزان و شدت ورزش باید چقدر باشد توصیههایی را به شما ارائه دهد.
- اصلاح رژیم غذایی
تغییرات مناسب در رژیم غذایی و مصرف مکملهای غذایی مناسب و مورد نیاز شما تحت نظر متخصص که میتوانند التهاب را کاهش دهند نیز ممکن است برای جلوگیری یا کاهش علائم درد بالای زانو بسیار کمک کننده باشند، اما فرد همیشه باید قبل از انجام این کار با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنند.
- حفظ وزن سالم
چاقی یک عامل خطر برای بسیاری از اختلالاتی است که باعث دردهای مزمن زانو میشود. حفظ وزن متوسط میتواند تا حد زیادی فشار را از روی زانوها برداشته و به کاهش ضربه روی مفاصل کمک کند. این امر بهنوبه خود میتواند بهطور قابلتوجهی به جلوگیری از آسیبهای زانو کمک کند.
- خواب بهتر
برخی از انواع درد، بهعنوانمثال دردهای ناشی از آرتروز میتواند در شب بدتر شود. نکاتی برای داشتن خواب بهتر در شب عبارتاند از:
- پیدا کردن یک موقعیت راحت، احتمالاً با یک بالش بین پاها
- استفاده از یک ضدالتهاب طولانیمدت، بهعنوانمثال، ضدالتهابی که برای 12 ساعت مؤثر است.
- اجتناب از مصرف الکل و کافئین بخصوص قبل از خواب، زیرا این مواد میتوانند خواب را مختل کنند.
- رعایت بهداشت خواب با زمانهای منظم برای خوابیدن و بیدار شدن
- اجتناب از داروهای خوابآور، زیرا افراد در صورت استفاده منظم از آنها کمکم برای مؤثر بودن به دوز بالاتری نیاز دارند.
- انجام ورزشهای سبک برای کمک به کاهش درد و خواب
- استفاده از یک تشک با سفتی مناسب، با یک پد فوم در بالا برای کمک به توزیع وزن بهتر
- ترک سیگار و الکل
مصرف زیاد سیگار و الکل میتواند سلامت کلی بدن را به خطر بیندازد و به دلیل اختلالی که در تغذیه رسانی و اکسیژنرسانی توسط خون به اندامهای مختلف ایجاد میکند میتواند یکی از دلایل دردهای اسکلتی و عضلانی مانند درد بالای زانو باشد؛ بنابراین کاهش مصرف آنها و ترکشان میتواند تا حد زیادی به جلوگیری از دردهای زانو کمک کند.
معرفی چند تمرین برای بهبود درد بالای زانو
یک پزشک یا فیزیوتراپ ممکن است برخی تمرینات را برای تقویت عضلات ساق پا و زانو برای کمک به درمان یا پیشگیری از دردهای قدامی زانو توصیه کند.
ما در اینجا میخواهیم دو نمونه از تمرینات تقویتی پا را به شما معرفی کنیم ولی به دلیل متفاوت بودن شرایط بیماران مختلف بههیچوجه بهصورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک از آنها استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است آسیب شما را تشدید کند. پزشک ممکن است بسته به علت اصلی زانودرد فرد، دستورالعملهایی را برای سایر تمرینات ارائه دهد.
- اکستنشن پا نشسته
برای انجام این ورزش باید به روش زیر عمل کرد:
- روی یک صندلی بهصورت کاملاً صاف بنشینید و پاها را روی زمین قرار دهید.
- عضله ران را سفت کنید تا یک پا را مستقیماً جلوی بدن بالا بیاورید.
- این حالت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید، سپس بهآرامی پا را به سمت زمین، پایین بیاورید.
- این مراحل را تا جایی که برایتان درد ایجاد نمیشود تکرار کنید.
- سپس همین حرکت را برای پای دیگر نیز تکرار کنید.
- کشش عضلات چهار سر ران
این ورزش میتواند برای جلوگیری از درد بالای زانو روی ران مفید باشد و طبق مراحل زیر انجام میشود:
- کاملاً صاف بایستید.
- برای حفظ تعادل به صندلی یا دیوار تکیه کنید.
- زانو را پشت بدن خم کنید و پاشنه را تا پشت باسن بالا بیاورید.
- با دست مچ پا را بگیرید و پاشنه پا را بهآرامی به بدن نزدیک کنید.
- بسته بهراحتی، 30 تا 60 ثانیه این حالت را نگه دارید، سپس برای پای دیگر این کار را تکرار کنید.
سخن آخر
همانطورکه ملاحظه کردید درد بالای زانو دلایل مختلفی دارد که میتواند از یک آسیب جزئی و گذرا تا دلایل جدی مانند آرتروز متفاوت باشد.
اگر شما بعد از چند روز استراحت و انجام مراقبتهای حمایتی همچنان درد و ناراحتی را در بالای زانوهای خود احساس کردید حتماً در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید تا هرچه زودتر معاینات و تشخیص علت انجام شده و درمان درد بالای زانو آغاز شود.
برخی از دلایل درد زانو مانند آرتروز پیشرونده هستند و اگر دیر تشخیص داده شوند میتوانند مشکلات زیادی مانند محدودیتهای حرکتی و دردهای مزمن را برایتان ایجاد کنند.
خوشبختانه در مرکز تخصصی ما نیز متخصصان به نام و حاذقی در حال فعالیت هستند که میتوانند ارزیابیهای زانو بهطور دقیق را به کمک تجهیزات بروز دنیا برایتان انجام داده و بهترین تشخیص و درمان را به شما ارائه دهند. جهت رزرو کردن نوبت حضوری کافیست از طریق شماره تلفنهای موجود در بخش تماس با ما اقدام کنید.