علائم ارتروز زانو؛ قفل کردن زانو، تورم زانو، بدشکلی زانو، کاهش دامنه حرکتی زانو و…
با توجه به اینکه آرتروز زانو یکی از بیماریهای پیشرونده است که اغلب به دلیل افزایش سن، کار بیشازحد و حرکات تکراری زیاد ایجاد شده و بهمرورزمان مفصل زانو را که نقش حمایتی برای حرکت زانو را ایفا میکند از بین میبرد، بسیار مهم است که با علائم ارتروز زانو از قبل آشنا باشید و با مشاهده آنها در صورت عدم بهبود با روشهای خانگی و ادامهدار شدن حتماً در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب برای ارتروز زانو مراجعه نمایید.
اگر میخواهید بیشتر با علائم ارتروز زانو و نحوه تشخیص و درمان آن آشنا شوید، در ادامه با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید :
- شناخت آرتروز زانو قبل از بررسی علائم ارتروز زانو
- مهمترین علائم ارتروز زانو کداماند؟
- علائم ساییدگی زانو چیست؟
- درمان قطعی آرتروز پا برای کاهش علائم ارتروز زانو با چه روشهایی انجام میشود؟
- در چه صورت برای بهبود علائم ارتروز زانو نیاز به جراحی است؟
- چه زمانی بعد از مشاهده علائم ارتروز زانو باید به پزشک مراجعه نمود؟
- تشخیص آرتروز پا چگونه انجام میشود؟
- عوامل خطر ایجاد علائم ارتروز زانو چه مواردی هستند؟
- روشهای درمان گیاهی آرتروز زانو
- سخن پایانی
شناخت آرتروز زانو قبل از بررسی علائم ارتروز زانو
با توجه به تحقیقات انجام شده در علم پزشکی در زمینه بیماریها و آسیبهای مفصلی تاکنون بیش از 100 نوع آرتریت کشف شده است که استئوآرتریت (OA) یا آرتروز و آرتریت روماتوئید (RA) از رایجترین آنها هستند.
قبل از اینکه شما را با مهمترین علائم ارتروز زانو آشنا کنیم بد نیست درک عمیقتری از خود این بیماری به شما بدهیم. همانطورکه در مقدمه نیز به آن اشاره شدOA یا آرتروز زانو شایعترین نوع از انواع مختلف آرتریت است و یک بیماری پیشرونده میباشد که بعد از شروع، به مرور مفصل زانو را از بین خواهد برد و کمکم علائم آن مانند درد یا کاهش دامنه حرکتی شروع میشود. آرتریت روماتوئید نیز که یکی از انواع شایع آرتریت میباشد.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی التهابی محسوب میشود که میتواند در هر سنی رخ دهد و مفاصل دیگر در بدن را درگیر کند و حتی میتواند تعدادی از سیستمهای بدن را دچار اختلال کند.
لازم به ذکر است که آرتروز زانو تنها به دلیل افزایش سن رخ نمیدهد و ممکن است حتی در سنین پایین به دلایل دیگری مانند آسیبهای محیطی نیز ایجاد شود. علائم ارتروز زانو پس از ضربه، معمولاً ناشی از پارگی منیسک، شکستگی زانو یا آسیب به رباطها میباشد. حتی ممکن است علائم این بیماری چندین سال پس از آسیب بخصوص در صورت عدم درمان صحیح و کامل، آسیب ظاهر شود.
طبق آنچه در تحقیقات بهدستآمده است OA و RA هر دو میتوانند علائم مشابهی را به وجود آورند و تشخیص این دو از هم به مهارت بالای متخصص ارتوپد وابسته است و تنها با توجه به برخی تفاوتهای کلیدی میتوان آنها را از هم تشخیص داد.
مهمترین علائم ارتروز زانو کداماند؟
آرتروز زانو با علائم مختلفی خود را نشان میدهد که نوع و شدت آنها بسته به میزان آسیب و علت ایجاد آن در بیماران مختلف کاملاً متفاوت است و نمیتوان برای همه یک نسخه را در نظر گرفت. آنچه که مهم میباشد این است که درصورتیکه شما یک یا چند مورد از علائم ارتروز زانو را در زانوهای خود مشاهده کردید در صورت عدم بهبود بعد از مراقبتهای حمایتی خانگی و درمان گیاهی آرتروز زانو مانند استفاده از مسکنهای بدون نسخه، یخ و گرما درمانی و … در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه نمایید تا هرچه زودتر اقدامات لازم برای تشخیص و درمان انجام شود؛
زیرا این بیماری به مرور پیشروی میکند و سهلانگاری در درمان میتواند عواقب ناگواری مانند نیاز به درمانهای سخت و جراحی، کاهش دامنه حرکتی، دردهای شدید و مزمن و … را ایجاد نماید. اگر بخواهیم بهطور دقیقتر علائم ارتروز زانو را بیان کنیم، عبارتاند از:
- افزایش تدریجی درد در یک یا هر دو زانو
درد آرتریت معمولاً به آرامی در یک زانو شروع میشود و در برخی موارد نیز بسته به فعالیت شما ممکن است با تأخیر یا بهصورت همزمان هر دو پا را درگیر کند. گاهی نیز علائم ارتروز زانو به شکل درد میتواند کاملاً ناگهانی ایجاد شود. در اوایل شروع بیماری درد معمولاً در صبح یا بلافاصله بعد از استراحت بیشتر میباشد. همچنین در مراحل اولیه ممکن است در شرایط زیر درد را احساس نمایید:
- هنگام پایین و بالا رفتن از پلهها
- وقتی میخواهید از حالت نشسته به ایستاده تغییر موقعیت بدهید.
- وقتی روی یک سطح صاف راه میروید.
- درد زانویی که در طول شب شما را از خواب بیدار میکند.
برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید RA، علائم گفته شده در بالا اغلب در مفاصل کوچکتر مانند آرنج شروع میشود. بهعلاوه در آرتریت روماتوئید بهاحتمالزیاد علائم متقارن هستند و هر دو طرف بدن را درگیر میکند، درحالیکه آرتروز ممکن است تنها یک سمت را درگیر کند.
در مورد علائم ارتروز زانو مانند درد باید به این نکته توجه داشته باشید که علائم میتوانند بهسرعت پیشرفت کنند و یا طی چندین سال، بسته به شرایط دیگر سلامتی فرد، ایجاد شوند. از طرفی علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو در صورت عدم پیگیری درمان میتواند بدتر شود و سپس برای مدت طولانی ثابت بماند و یا ممکن است روزبهروز متفاوت باشد.
عواملی که ممکن است باعث بدتر شدن علائم ارتروز زانو شوند نیز عبارتاند از:
- هوای سرد
- فشار کاری بیشازحد
- وزن زیاد و ایستادنهای طولانی با این وزن
- فعالیت بیشازحد
- تورم یا حساسیت نسبت به لمس
یکی دیگر از علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو ایجاد التهاب است که میتواند منجر به تورم یا حساسیت به لمس شود. معمولاً این تورم میتواند به شکلهای زیر ایجاد شود:
- تورم سخت، به دلیل تشکیل خارهای استخوانی به نام استئوفیت
- تورم نرم به معنی ایجاد حالت کیسه مایع در زانو، زیرا التهاب باعث جمع شدن مایع اضافی در اطراف مفصل میشود.
- تورم ممکن است پس از یک دوره طولانی عدم تحرک نیز بیشتر قابل توجه باشد، مانند هنگام صبح که بعد از چند ساعت خوابیدن از جای خود بلند میشوید.
اگر به جای آرتروز مبتلا به آرتریت روماتوئید که خود یک بیماری التهابی است شده باشید ممکن است علاوه بر تورم موارد زیر را نیز تجربه نمایید:
- تب
- خستگی
- احساس عمومی ناخوشی
- سایر اندامهای بدن که میتوانند تحت تأثیر تغییرات التهابی قرار گیرند نیز چشمها، قلب و ریهها هستند.
بروز این علائم به این دلیل است که RA یک بیماری سیستمیک محسوب میشود، به این معنی که کل بدن را تحت تأثیر قرار میدهد؛ اما استئوآرتریت یا آرتروز معمولاً فقط بر روی مفصل آسیبدیده تأثیر مستقیم دارد.
- کمانش و قفل کردن زانو
با گذشت زمان و پیشروی بیماری آرتروز یکی دیگر از علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو که شایع است ناپایدار شدن ساختار زانو به دلیل آسیب به مفصل آن میباشد. این شرایط میتواند باعث شود که حالت قفلشدگی یا کمانش در زانو ایجاد گردد.
خارهای استخوانی نیز میتوانند با فرسایش غضروف و ساییده شدن استخوانها به یکدیگر به وجود آیند. این خارها درواقع یک سطح ناهموار ایجاد میکنند که میتواند باعث چسبیدن یا قفل شدن مفصل زانو شود و خم شدن یا صاف شدن آن را برای بیمار سخت خواهد کرد.
- شنیدن صدای ترک خوردن در زانو
هنگامیکه بیمار مبتلا به ارتروز زانو، زانوی خود را خم یا صاف میکند، ممکن است احساس ساییدگی را حس کند یا صداهای ترکخوردگی را بشنود که به این حالت کرپیتوس نیز میگویند. این علائم ارتروز زانو زمانی رخ میدهد که بخشی از غضروفی که به دامنه حرکتی مناسب کمک میکند به دلیل بیماری از دست رفته باشد.
هنگامی غضروف زانو دچار آسیب میشود، سطوح ناهموار و خار استخوان نیز ایجاد میشود و زمانی که مفاصل خود را حرکت دهید، این نواحی نامنظم به یکدیگر ساییده خواهند شد.
- کاهش دامنه حرکتی زانو
تغییرات استخوانی و غضروفی که به دلیل آرتروز زانو یا پس از آسیبدیدگی زانو رخ میدهد، میتواند دامنه حرکتی زانو را کاهش دهد.
در این شرایط حرکت دادن زانو جهت راه رفتن، ایستادن و یا انجام سایر حرکات روزمره میتواند برای بیمار سخت شود. درصورتیکه این بیماری پیشروی کند و شدید شود احتمال دارد بیمار برای راه رفتن حتی نیاز به عصا یا واکر داشته باشد تا بتواند تحرک و تعادل خود را حفظ کند.
- از دست دادن فضای بین مفصلی
برخی از اثرات آرتریت بر روی زانو هنوز بهدرستی مشخص نیست. ابزارهای تشخیصی، مثل اشعه ایکس زانو، میتواند به تشخیص بهتری از آسیب داخلی کمک کند. غضروف بهطورمعمول فضایی را در اطراف استخوانها اشغال میکند، جایی که مفصل را مانند یک بالشتک حمایت میکند. تصویر اشعه ایکس از زانو میتواند نتایج آسیب غضروف را بهخوبی برای ارتوپد مشخص کند.
- بدشکلیهای زانو
از دیگر علائم ارتروز زانو در حالت شدید میتوان به تغییر شکل ظاهر زانو اشاره کرد. آرتروز در درازمدت، به دلیل علائم و التهاب مداوم میتواند منجر به آسیب دائمی به غضروف و همچنین تاندونها شود. این شرایط نیز خود میتواند شکل و ظاهر زانو را تحت تأثیر قرار دهد.
از طرفی با ابتلا به استئوآرتریت، ماهیچههای اطراف زانو ضعیف میشوند و درنتیجه ظاهری فرورفته برای زانو ایجاد میکنند. کمکم زانوها شروع به حرکت به سمت یکدیگر یا خم شدن به سمت بیرون خواهند کرد که مشکلات دیگری مانند زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی ایجاد خواهد شد. تغییر شکل زانو ممکن است از حالت خفیف که بهسختی قابل توجه است تا حالت شدید و ناتوان کننده متغیر باشد.
علائم ساییدگی زانو چیست؟
ساییدگی زانو به معنی ساییده شدن مفصل زانو است که بهنوعی همان آرتروز زانو محسوب میشود؛ بنابراین علائم ساییدگی زانو مشابه علائم ارتروز زانو هستند که بهطور خلاصه شامل موارد زیر میشوند:
- ایجاد درد که بسته به میزان ساییدگی از خفیف تا شدید متغیر است و معمولاً بعد از انجام فعالیت بیشتر میشود.
- احساس سفتی یا خشکی در زانو که حرکت زانوها را سخت میکند.
- شنیدن صدا یا احساس تقتق کردن در زانو نیز از علائم ساییدگی زانو و علائم ارتروز زانو است.
- تورم سفت به دلیل رشد استخوانهای اضافی
- تورم نرم به دلیل جمع شدن مایعات اضافی در اطراف مفصلها
- بیثباتی یا احساس خالی شدن زانو و عدم توانایی حفظ تعادل هنگام ایستادن روی آن
- تغییر شکل زانو
درمان قطعی آرتروز پا برای کاهش علائم ارتروز زانو با چه روشهایی انجام میشود؟
متأسفانه زمانی که فردی مبتلا به آرتروز میشود دیگر درمان قطعی برای آن وجود ندارد؛ بنابراین اگر با مشورت با یک متخصص ارتوپد خوب و باتجربه بعد از انجام معاینات دقیق مشخص شده است که شما مبتلا به آرتروز زانو هستید به جای گشتن به دنبال درمان قطعی آرتروز پا باید به دنبال اقدامات لازم جهت بهبود علائم ارتروز زانو و همچنین پیشگیری یا کاهش سرعت پیشروی آرتروز باشید.
متخصصان نیز تاکنون هیچ درمانی را بهعنوان درمان قطعی آرتروز پا پیدا نکردهاند و بیشتر بر روی بهبود علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو و جلوگیری از پیشروی یا کند نمودن سرعت پیشروی این بیماری تمرکز دارند.
بهطورکلی درمان علائم ارتروز زانو به نوع آرتروز و شدت علائم بستگی دارد. بهترین روشهای درمانی که ممکن است متخصص بسته بهشدت علائم ساییدگی زانو به شما پیشنهاد دهد، عبارتاند از:
- مدیریت وزن
- فعالیت بدنی مانند تایچی، پیادهروی، دوچرخهسواری و ورزش در آب
- مصرف برخی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ازجمله ایبوپروفن یا آسپرین، برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده
- ترامادول، با نسخه تجویزی برای دردهای شدیدتر
- تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب
- اوزونتراپی برای کاهش سریع درد و التهاب که در مرکز تخصصی ما به دست افراد ماهر انجام میشود.
- تزریق پی آر پی یا پلاسما درمانی
- استفاده از پدهای سرما و گرما بهصورت متناوب برای تسکین درد و تورم
- استفاده از ارتزهای کمک کننده طبی مانند زانوبند طبی برای آرتروز
- استفاده از کرمهای موضعی مانند کپسایسین که به دلیل ترکیبات خود منجر به بیحسی زانو و کاهش درد میشوند.
- استفاده از عصا یا واکر در شرایط حاد جهت کمک به حفظ تعادل
- طب سوزنی بهعنوان یک درمان تکمیلی در کنار درمانهای پزشکی
- انجام حرکات اصلاحی برای زانو تحت نظر متخصص
- انجام جلسات فیزیوتراپی
در چه صورت برای بهبود علائم ارتروز زانو نیاز به جراحی است؟
همانطور که گفته شد درمان قطعی آرتروز پا وجود ندارد، اما اگر در ابتدای ایجاد بیماری، تشخیص داده شود میتوان با روشهای غیرتهاجمی آسان علائم ارتروز زانو را بهبود داد و سرعت پیشروی آن را تا حد زیادی کم کرد تا احتمال نیاز به درمانهای سخت و دشوار مانند جراحی کم شود.
حال اگر درد و از دست دادن تحرک ناشی از آرتروز بهقدری شدید باشد که بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد و روشهای غیرتهاجمی پاسخگو نباشند، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. گزینههای جراحی نیز بسته بهشدت علائم ساییدگی زانو و وضعیت بیمار، عبارتاند از:
-
- جراحی جزئی تنها برای برداشتن بافت آسیبدیده
- جایگزینی کامل مفصل زانو
چه زمانی بعد از مشاهده علائم ارتروز زانو باید به پزشک مراجعه نمود؟
با توجه به اینکه این بیماری هرچه زودتر تشخیص داده شود، بهتر قابلدرمان و پیشگیری است، بهتر است در صورت مشاهده علائم بلافاصله به متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید. همچنین در صورت بروز شرایط زیر مراجعه به پزشک امری ضروری است:
- درد یا التهاب به هیچکدام از روشهای درمانی خود مراقبتی پاسخ نمیدهد.
- علائم دائم در حال بدتر شدن هستند یا علائم دیگری مانند تب اضافه شده است.
- علائم ساییدگی زانو یا علائم ارتروز زانو بهقدری شدید هستند که زندگی روزمره شما و انجام کارهایی مانند خواب و راه رفتن را تحت تأثیر قرار میدهد.
تشخیص آرتروز پا چگونه انجام میشود؟
پزشک در ابتدا در مورد علائم در مفاصل و همچنین درگیری سایر اعضای بدن از شما سؤالاتی میپرسد. سابقه پزشکی و سایر شرایط سلامتی خود را باید بهطور کامل به پزشک ارائه دهید. سپس پزشک یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و ممکن است بر اساس نتایج چند آزمایش تصویربرداری برای شناسایی علت درد و از دست دادن تحرک را برایتان تجویز کند.
آزمایش خون نیز معمولاً در صورت مشکوک بودن به آرتریت روماتوئید، لوپوس یا سایر بیماریهایی که میتوانند باعث درد مفاصل شوند، انجام میشود.
عوامل خطر ایجاد علائم ارتروز زانو چه مواردی هستند؟
هر آنچه بتواند باعث تحلیل رفتن و فرسایش غضروفهای هیالین در انتهای استخوانها گردد میتواند آرتروز در مفصل مانند آرتروز زانو را نیز ایجاد نماید. بهطورکلی مهمترین عوامل ایجاد کننده آرتروز زانو عبارتاند از:
بالا رفتن سن
بهطور طبیعی وقتی سن افزایش پیدا میکند به دلیل کارهای مکرر و مداوم مفصلها دچار فرسایش و ساییدگی میشوند. معمولاً آرتروز از سنین 55 سالگی به بالا بسیار شایع است و 80 درصد موارد را در بر میگیرد.
جنسیت
اغلب زنان به دلیل متفاوت بودن آناتومی بدن و تغییرات هورمونی مختلف بیشتر در معرض آرتروز قرار دارند.
چاق بودن یا داشتن اضافهوزن
هرچه وزن شما بیشتر باشد فشار بیشتری بر مفصلهای زانوها وارد میشود و درنتیجه به مرور میتواند منجر به ایجاد علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو شود.
نوع شغل و فعالیت حرفهای
بسیاری از مشاغل که نیازمند نشستنها یا ایستادنهای طولانیمدت بدون تحرک لازم هستند و یا برخی ورزشهای حرفهای که نیازمند حرکات مکرر در ناحیه زانو هستند منجر به آرتروز زانو خواهند شد.
ژنتيك
بعضي از افراد بهصورت ژنتيكي بیشتر مستعد ابتلا به آرتروز هستند.
آسیبهای مفصلي
آسیبهای محیطی که در طول فعالیتهای ورزشی یا حوادثی مانند سقوط و تصادف به زانوها وارد میشود و ممکن است لیگامانهای صلیبی یا منیسکها را پاره کنند میتوانند بخصوص در صورت عدم درمان صحیح و به موقع در طولانیمدت منجر به علائم ارتروز زانو یا علائم ساییدگی زانو شوند.
مشکلات بیومکانیک بدن
برخی از مشکلات بیومکانیک در بدن مانند تفاوت واضح در اندازه پاها نیز میتواند احتمال بروز آرتروز را افزایش دهد.
روشهای درمان گیاهی آرتروز زانو
روشهای مراقبت خانگی زیادی برای درمان آرتروز زانو وجود دارد که درمان گیاهی آرتروز زانو نیز یکی از این روشها محسوب میشود و شاید در ابتدا بتواند در کاهش علائم به شما کمک کند ولی این روشها جایگزینی برای روشهای تخصصی پزشکی نیستند و شما باید بهعنوان یک روش مکمل و بعد از مشورت با متخصص ارتوپد از آنها استفاده نمایید. ازجمله بهترین روشهای درمان گیاهی آرتروز زانو عبارتاند از:
نوشیدن دمنوش زنجبیل
زنجبیل دارای طبع گرمی است و به دلیل ترکیباتی که دارد یک ضدالتهاب طبیعی محسوب میشود. به همین دلیل در طب سنتی بهوفور از آن برای کاهش التهاب و درمان علائم ارتروز زانو استفاده میکنند.
اگرچه شکلهای مختلفی از زنجبیل در بازار وجود دارد برای مطمئن بودن از خلوص آن و بهره بردن بیشتر از مزایای آن بهعنوان درمان گیاهی آرتروز زانو توصیه میشود از نوع تازه آن استفاده کنید یا اگر میخواهید از نوع خشک آن یا پودرش استفاده کنید، خودتان آن را در خانه تهیه نمایید تا مطمئن باشید که ناخالصی ندارد.
دمنوش بابونه
بابونه یکی از داروهای گیاهی ضدالتهاب بسیار عالی است که دمنوش آن بهسادگی میتواند دردهای زانو را تسکین دهد، اما بهشرط آنکه بهصورت روزانه و منظم استفاده شود. البته این گیاه علاوه بر ضدالتهاب بودن، ادرارآور است و میتواند برای برخی افراد مشکلاتی ایجاد کند؛ بنابراین اگر بعد از خوردن آن دچار چنین مشکلاتی شدید بهتر است روشهای دیگر درمان گیاهی آرتروز زانو را امتحان کنید.
دمنوش چای سبز
چای سبز نیز به دلیل آنتیاکسیدانهای بسیار قوی که دارد میتواند بهعنوان یک ضدالتهاب قوی برای زانو عمل کند و درد زانو را کاهش دهد.
مصرف منظم زردچوبه
زردچوبه یک ادویه همهکاره است و کمتر غذایی را میتوان یافت که در آن از زردچوبه استفاده نشده باشد. این ادویه قوی دارای یک ماده قدرتمند است که مانع فعالیت برخی آنزیمها و پروتئینهای ایجاد کننده التهاب در بدن میشود. درنتیجه میتواند بهعنوان یک درمان گیاهی برای زانو درد نیز استفاده شود.
دمنوش میخک
میخک دارای یک ماده شیمیایی ضدالتهابی قوی است که میتواند دردهای ناشی از آرتروز را بهبود دهد. از طرفی میخک دارای آنتیاکسیدانهای قوی است که سرعت تخریب غضروف در زانو را کاهش خواهد داد.
سخن پایانی
آرتروز زانو یکی از بیماریهای شایع بخصوص در سنین بالا است که با علائم مختلفی همراه میباشد. بسیار مهم است که در صورت بروز علائم ارتروز زانو و عدم بهبود آن بعد از چند روز یا بدتر شدن علائم ساییدگی زانو در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید تا برای تشخیص و درمان مناسب اقدام شود.
اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با توجه به پیشرونده بودن آن، هرچه زودتر تشخیص داده شود بهتر میتوان آن را کنترل نمود. از طرفی سهلانگاری در درمان و مراقبت میتواند منجر به نیاز به روشهای درمانی سخت مانند جراحی، دردهای شدید و مزمن، کاهش توانایی حرکتی و … شود.
شما میتوانید جهت ارزیابیهای کامل زانو و تشخیص آرتروز و همچنین نظارت کامل و تخصصی بر درمان آن به مرکز تخصصی ما و متخصصان باتجربه ما مراجعه نمایید. جهت گرفتن نوبت کافیست از طریق شماره تلفنهای موجود در بخش تماس با ما اقدام کنید.