زانو درد در کودکان؛ تشخیص به موقع مانع بدشکلی، مشکلات آتی حرکتی و درد مزمن
اغلب زانودرد را برای بزرگسالانی که بیشازحد از زانوهای خود استفاده میکنند یا افراد مسنتر مبتلا به آرتریت تصور میکنیم؛ اما زانو درد در کودکان و نوجوانانی که فعالیتهای مختلفی بخصوص ورزشهای حرفهای را انجام میدهند، نیز شایع است.
علت درد زانو در این گروه سنی میتواند ناشی از استفاده بیشازحد، عدم تعادل در قدرت و انعطافپذیری عضلات یا بیماریهایی مانند Osgood-Schlatter، یک بیماری مرتبط با رشد باشد.
آنچه در این مقاله می خوانید :
چه زمانی زانو درد در کودکان ناشی از یک علت جدی است؟
بسیاری از کودکان که درد زانو را تجربه میکنند، والدینشان به آن درد ناشی از رشد را نسبت میدهند و بیتوجهی میکنند.
دانشآموز کلاس اول یا دوم ممکن است دردهای رشدی واقعی داشته باشد که باعث میشود حتی شبها از خواب بیدار شود، اما این تشخیصی نیست که شما بتوانید انجام دهید و مهم است که به علت واقعی درد به کمک یک متخصص ارتوپد خوب دست پیدا کنیم؛ زیرا همیشه این دردها به دلیل رشد نیستند و میتوانند به خاطر یک مشکل واقعاً جدی باشند.
ورزشهایی که شامل دویدن و پریدن هستند، اغلب باعث درد عمومی زانو در کودکان و نوجوانان میشوند. کودکانی که همزمان در چندین تیم یا چند ورزش بازی میکنند، بیشتر مستعد زانو درد در کودکان هستند.
آنها ممکن است برای کاهش دردهای زانوهای خود نیاز داشته باشند که فعالیت را برای مدتی کاهش دهند. هدف ما بهعنوان متخصصان پزشکی ورزشی و ارتوپدی این است که به کودکان کمک کنیم به روشی ایمن و بدون درد به ورزش خود ادامه دهند.
تشخیص بهموقع علت زانو درد در کودکان به درمان صحیح و کامل آن کمک بزرگی خواهد کرد و از مشکلات بزرگتر در آینده مانند دردهای مزمن، بدشکلی پا، کاهش توانایی انجام فعالیتهای مختلف و … جلوگیری مینماید.
بسیار مهم است که به درد زانوهای کودک خود توجه نمایید و آن را با درد رشد اشتباه نگیرید؛ زیرا سهلانگاری در این زمینه میتواند عواقب بسیار بدی برای فرزند شما در بزرگسالی داشته باشد. اگر میخواهید بیشتر با دلایل زانو درد در کودکان و نحوه درمان آن آشنا شوید، در ادامه با ما همراه شوید
دلیل اصلی زانو درد در کودکان
زانو درد در کودکان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و نمیتوان یک دلیل را بهعنوان دلیل اصلی بیان نمود، اما باید توجه داشت که آسیبشناسی مفصل ران مانند بیماری پرتس و اپیفیز بالای استخوان ران معمولاً بهعنوان درد زانو بروز میکند و این میتواند منجر به تأخیر خطرناک در تشخیص بهعنوان مجموعهای از موارد طبیعی شود.
اشعه ایکس زانو در این شرایط نیز ممکن است به اطمینان کاذب یا تشخیص اشتباه منجر شود؛ بنابراین بهطورکلی تشخیص علت زانو درد در کودکان کار دشواری است و تنها از عهده یک متخصص ارتوپد خوب و باتجربه در این زمینه برمیآید، زیرا علائم ممکن است مبهم باشد و اغلب برای کودکان دشوار است که درد خود را بهطور صحیح توصیف کنند.
اضطراب در مورد گزینههای درمانی احتمالی نیز ممکن است باعث شود که آنها علائم خود مانند درد را بروز ندهند، اگرچه توجه والدین معمولاً در این زمینه بسیار مفید است. اگر بخواهیم بهطور دقیقتر دلایل زانو درد در کودکان را برشماریم، عبارتاند از:
- تومورها
ممکن است علت زانو درد در کودکان به خاطر وجود تومور باشد. تومورهای اطراف زانو معمولاً خوشخیم هستند و در این مورد درد ممکن است تنها علامتی باشد که از نظر بالینی به جز تحلیل و حساسیت عضلانی کمی قابل تشخیص است.
دردی که در شب رخ میدهد و با آسپرین بهبود مییابد، درد کلاسیک استئومای استئوییدی است، اما درد شبانه و درد در هنگام استراحت ممکن است نشانه نگرانکنندهتری از ضایعه نئوپلاستیک باشد. تومورهای بدخیم مانند استئو سارکوم نیز اگرچه نادر هستند اما تمایل به ایجاد در اطراف مفصل زانو دارند.
آنها معمولاً با بدتر شدن درد در مدتی کوتاه، درد در هنگام استراحت، توده همراه با تخریب استخوان، واکنش بافت نرم و تورم همراه هستند.
گاهی تومورهای اطراف لگن نیز ممکن است با زانو درد ظاهر شوند. در این صورت اولین اقدام رادیوگرافی ساده است و بعد پزشک در صورت نیاز آزمایشات دیگر مانند ام آر آی را تجویز خواهد کرد تا درمانهای بعدی انجام شوند.
- درد قدامی زانو و مالترکینگ کشکک ران
درد قدامی زانو در کودکان بسیار شایع است و دررفتگی کشکک یکی از موارد حاد آن است. زانو درد قدامی دردی را توصیف میکند که در اطراف و زیر کشکک احساس میشود.
این درد پس از نشستن طولانیمدت و بالا رفتن از پلهها بدتر میشود. این بیماری در دختران نوجوان شایعتر است و معمولاً با تمرینات تقویتی بهبود مییابد.
- بیماری ازگود-شلاتر
بیماری ازگود شلاتر یک اختلال در شکلگیری و رشد آپوفیز پروگزیمال تیبیا است که در نوجوانان در زمان استخوانسازی آنها رخ میدهد. بیماران با درد قدامی زانو در مرکز توبرکل تیبیا که به دلیل انجام برخی ورزشها ایجاد میشود، با حساسیت کانونی و تورم در این نقطه مراجعه میکنند.
علائم با استراحت تسکین مییابد. اشعه ایکس تکهتکه شدن آپوفیز را نشان میدهد، اما برای تشخیص ضروری نیست، زیرا معمولاً این بیماری با معاینه فیزیکی نیز قابل تشخیص است.
درمان با استراحت، یخ، بیحرکتی و گاهی فیزیوتراپی انجام میشود. توقف یا کاهش فعالیتهای ورزشی نیز به شرایط سلامتی بیمار و میزان درد او بستگی دارد.
- استئوکندریت دیسکانس
این عارضه در اثر نکروز ناحیه کانونی استخوان ساب غضروفی ایجاد میشود که بیشتر قسمت جانبی کندیل داخلی فمورال را درگیر میکند. هنگامیکه غضروف پوشاننده ساختار حمایتی خود را از دست میدهد، ممکن است یک قطعه در مفصل جابجا شود.
تصور میشود که ریزتروماهای مکرر مانند انجام یک حرکت تکراری دائمی مثل تردمیل، یک عامل شروع کننده مهم برای این بیماری باشد. علائم مزمن، اغلب مبهم و شامل درد مربوط به فعالیت، سفتی پس از استراحت، گرفتگی یا اسپاسم است. رادیوگرافی اولین اقدام برای تشخیص دقیق است.
اسکن MRI نیز برای ارزیابی شدت و راهنمایی درمان استفاده میشود. بهطورکلی، دختران کمتر از 11 سال و پسران کمتر از 13 سال مبتلا به این بیماری را میتوان بهصورت محافظهکارانه مدیریت کرد و اغلب باید مدتی فعالیت آنها کاسته شود.
در کودکان بزرگتر، ممکن است از آرتروسکوپی استفاده شود، زمانی که میتوان ضایعه را برای تشویق به ترمیم سوراخ کرد، دوباره چسباند یا قسمتهای شل و دارای قابلیت حرکت در مفصل زانو را برداشت.
- آسیبهای بافت نرم زانو
آسیبهای ورزشی در کودکان که با شرکت در ورزشهای تهاجمی و رقابتی که در سنین پایینتر اتفاق میافتد بهطور فزایندهای رایج هستند ممکن است به بافت نرم شامل تاندونها و رباطها نیز آسیب بزنند و میتوانند علت زانو درد در کودکان باشند.
تورم شدید و فوری پس از آسیب حاکی از همارتروز است که در اثر شکستگی در کپسول مفصلی یا پارگی رباط داخل مفصلی مانند رباط متقاطع قدامی ایجاد میشود. شروع تأخیری افیوژن یا تورم، مثلاً دو ساعت پس از آسیب، بیشتر نشان دهنده پارگی منیسک است که نوعی بافت نرم محسوب میشود و پارگی آن در اثر حرکات ورزشی ناگهانی بسیار رایج است.
رادیوگرافی ساده برای رد کردن آسیب استخوانی و دررفتگی کشکک مهم است. اگر این موارد وجود نداشته باشند، درمان فوری باید شامل آتلبندی، استفاده از عصا، یخ، داروهای ضد درد و ضدالتهاب باشد.
- دررفتگی حاد کشکک – فمورال
دررفتگی حاد کشکک اغلب یک رویداد دردناک و مرتبط با تروما است. ارجاع فوری کودک به اورژانس در این شرایط الزامی است.
کاهش درد برای انجام اقدامات درمانی با مسکن و آرامبخش انجام میشود، اما گاهی اوقات ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی جهت انجام روشهای درمانی سختتر مانند جراحی وجود داشته باشد، بهخصوص اگر یک قطعه استخوانی از قسمت داخلی کشکک یا کندیل جانبی استخوان ران خارج شود.
پس از جااندازی، زانو در یک بریس یا گاهی اوقات در گچ بیحرکت میشود. فیزیوتراپی زودهنگام نیز بعد از برداشتن بریس یا گچ باید شروع شود تا تحلیل عضلانی به حداقل برسد.
- آسیب رباط صلیبی قدامی
اگرچه آسیبهای ACL در کودکان کمتر از بزرگسالان است، اما غیرممکن نیست و نباید آنها را نادیده گرفت. بیشتر صدمات و آسیبهای رباطی در حین ورزش اتفاق میافتد و اغلب درنتیجه پیچخوردگی غیرطبیعی، فرود یا افزایش کشش است.
به دلیل افزایش خطر آسیب منیسک داخلی در زانوی ناپایدار که به نوبه خود خطر ابتلا به آرتریت دژنراتیو زودرس را افزایش میدهد، رویکرد مدیریتی در کودکان تا حدودی تهاجمیتر است و حتی کودکانی که علائم نسبتاً جزئی دارند، باید در مورد بازسازی ACL مشاوره شوند.
در افرادی که به بلوغ اسکلتی نزدیک میشوند، بازسازی جراحی میتواند به تکنیکهایی مانند درمان رباط در بزرگسالان انجام شود. بااینحال، یک مشکل در کودکان خردسال در انجام این درمانها وجود دارد و آن هم این است که در صورت نیاز به استفاده از ابزار فیزیکی و فلزی در جراحی ممکن است صفحات رشد متوقف شوند که خطر توقف رشد را افزایش میدهد.
در این کودکان خردسال روشهای جایگزین بازسازی مورد نیاز است. به نظر ما بازسازی باید در بخشهای اختصاصی اطفال توسط جراحان مجرب انجام شود تا خطرات نارسایی و اختلال رشد به حداقل برسد. فیزیوتراپی قبل و بعد از عمل برای اطمینان از توانبخشی موفقیتآمیز نیز حیاتی است.
- پارگی منیسک
مانند آسیبهای ACL، آسیبهای منیسک در کودکان کمتر از بزرگسالان است. آنها اغلب ناشی از آسیب پیچشی به زانو هستند و زمانی که ACL آسیبدیده باشد، شایعتر هستند.
تقریباً 5/0تا 1 درصد از کودکان مستعد پارگی منیسک جانبی هستند که بهعنوان منیسک جانبی دیسکوئید شناخته میشود که ضخیمتر است. برخی از پارگیهای محیطی منیسکها با مدیریت محافظهکارانه و محدودیت فعالیت، پتانسیل بهبود دارند. بااینحال، بیشتر آنها به مداخله جراحی با آرتروسکوپی (نوعی جراحی نیمه تهاجمی) نیاز دارند.
- دررفتگی کلاهک زانو
کاسه زانو همان کشکک استخوانی مثلثی شکل در جلوی مفصل زانو است. دررفتگی کاسه زانو زمانی است که به بیرون حرکت میکند و از موقعیت طبیعی خود خارج میشود. فیزیوتراپی یک درمان عالی بعد از اقدامات اولیه اورژانسی برای دررفتگی کاسه زانو در کودکان است.
کاسه زانو میتواند با یک ضربه مستقیم به آن، مانند افتادن روی زانو، دچار دررفتگی شود. در این شرایط کاسه زانو از محل طبیعی خود به بیرون به کناره ساق پا فشار داده میشود. از طرف دیگر، کاسه زانو میتواند در هنگام پیچخوردگی زانو مانند تغییرات سریع جهت دچار دررفتگی شود.
بسیار مهم است که در صورت مشکوک شدن به دررفتگی زانوی کودک سریعاً او را به اورژانس برسانید و بررسیهای لازم انجام شود تا درمان بهموقع و کامل صورت پذیرد.
- سندرم Sinding Larsen Johanssen
بیماری Sinding-Larsen Johansson ممکن است علت زانو درد در کودکان باشد که به آسیب صفحه رشد استخوان در پایین کاسه زانو اشاره دارد. فیزیوتراپی میتواند با موفقیت، سندرم Sinding-Larsen Johnansson را درمان کند.
ماهیچههای چهار سر ران در جلوی ران به کاسه زانو متصل میشوند که به نوبه خود از طریق یک نوار بافت سخت به نام تاندون کشکک به استخوان ساق پا متصل میشود. در کودکان، قسمت کوچکی از کاسه زانو که تاندون کشکک از آن سرچشمه میگیرد، توسط یک صفحه رشد از کاسه زانو جدا میشود.
این صفحه رشد جایی است که رشد استخوان رخ میدهد و درنتیجه یک نقطه ضعیف در استخوان است. انقباض مکرر عضله ران، مانند دویدن و پریدن، در طول دوره رشد میتواند به صفحه رشد آسیب برساند و این بیماری را ایجاد نماید.
عفونت زانو در کودکان
مانند هر درد مفصلی، مهم است که عفونت ایجاد شده بهعنوان عفونت زانو در کودکان توسط متخصص ارزیابی شود. اگر علائمی مانند دمای بالا در ناحیه زانو، درد زانو، لنگی یا ناتوانی در راه رفتن و احتمالاً تورم (افیوژن) وجود داشته باشد، احتمال عفونت زانو در کودکان نیز وجود دارد.
این عفونت زانو در کودکان اغلب ارتباطی با ترومای جزئی دارد. ارجاع به متخصص در این شرایط باید فوری باشد؛ زیرا چرک گیر افتاده در مفصل باعث تخریب سریع و غیرقابلبرگشت غضروف مفصلی میشود و تشخیص سریع و تخلیه به روش جراحی حیاتی است.
آنتیبیوتیکهای داخل وریدی تا زمانی که تصویر بالینی ثابت نشود (معمولاً تا زمانی که CRP یعنی آزمایش مربوط به وجود عفونت و التهاب طبیعی شود) و سپس آنتیبیوتیکهای خوراکی در مجموع دو تا شش هفته نیز برای درمان این شرایط مورد نیاز است.
آرتریت نوجوانان علت التهاب مفصل زانو در کودکان
آرتریت نوجوانان که بهعنوان آرتریت روماتوئید نوجوانان، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان و آرتریت مزمن نوجوانان نیز شناخته میشود، میتواند کودکان را در تمام سنین تحت تأثیر قرار دهد و علت التهاب مفصل زانو در کودکان باشد.
بهطورکلی کلمه آرتریت به علت التهاب مفصل زانو در کودکان و بزرگسالن اشاره دارد. آرتریت باعث درد، تورم، سفتی و از دست دادن حرکت در مفاصل میشود. آرتریت نوجوانان یک بیماری روماتیسمی است. آرتریت روماتیسمی میتواند مفاصل را تحت تأثیر قرار دهد، اما همچنین میتواند باعث درد، تورم و سفتی در عضلات، رباطها و تاندونها شود.
گاهی اوقات آرتریت روماتیسمی میتواند سایر اندامهای بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. آرتریت نوجوانان شایعترین نوع آرتریت است که میتواند کودکان را درگیر کند.
مهمترین علامتهای زانو درد در کودکان
معمولاً درد زانو در کودکان اگر به دلیل یک تروما مانند ضربه شدید، تصادف، سقوط و … نباشد بهتدریج شروع میشود و با افزایش سطح فعالیت بدتر میشود. ازجمله علائم زانو درد در کودکان که باید به آنها توجه شود، عبارتاند از:
- هنگامیکه کودک شما فعالیتهایی را انجام میدهد که مکرراً زانو را خم میکند (پریدن، دویدن و سایر تمرینات) ممکن است درد شعلهور شود. بدون درمان، کودک شما ممکن است دچار ضعف عضلات ران (چهارسر ران) شود و در بزرگسالی با مشکلات بسیار زیادی مانند تغییر شکل زانوها، کاهش توانایی انجام فعالیتهای مختلف، دردهای مزمن و … مواجه شود.
- زمانی که زانوهای کودک شما به دلیل درد شروع به کمانش یا سست شدن میکند.
- اگر زانو درد ناشی از ضربه باشد، ممکن است کودک شما هنگام بالا رفتن از پلهها، ایستادن یا راه رفتن صداهای ترکیدن در زانو را تجربه کند. این امر ممکن است منجر به تجربه زانوی ناپایدار در آنها شود که میتواند باعث به بیثباتی زانو شود و معمولاً این نتایج در اثر آسیبهای رباطی درمان نشده ایجاد میشوند.
- اگر کودک شما زانو دردی دارد که فعالیتهای روزانه او را محدود میکند.
- اگر آنها قادر به تحمل وزن روی پا نیستند یا اگر زانو قرمز یا متورم است.
نحوه تشخیص علت زانو درد در کودکان چگونه است؟
زمانی که زانو درد کودک شما بیش از چند روز ادامه پیدا کرد یا علائم گفته شده در قسمت قبل را داشت، باید در اسرع وقت برای ارزیابی سریعتر به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید و اگر درد ناشی از تروما است حتی اگر مشکوک به شکستگی یا دررفتگی نیستید بهتر است کودک در اورژانس یا توسط یک متخصص ارتوپد سریعاً تحت معاینه قرار بگیرد؛ زیرا مدتزمان درمان کامل و صحیح آسیبهای ناشی از شکستگی بسیار کوتاه است و اگر به موقع و به درستی انجام نشود، منجر به بد جوش خوردن شکستگی، کاهش توانایی حرکت برای همیشه، بدشکلی زانو و … خواهد شد.
پزشک معمولاً برای تشخیص ابتدا یک شرححال از آسیبهای اخیر و شرایط سلامتی کودک از شما میپرسد. سپس ممکن است سؤالاتی از خود کودک در مورد احساسی که دارد بپرسد و بعد یک معاینه فیزیکی کامل انجام میدهد. در پایان ممکن است برای تشخیص دقیقتر نیاز به عکسبرداری با اشعه ایکس، سیتیاسکن یا ام آر آی وجود داشته باشد.
درمان زانو درد در کودکان چگونه انجام میشود؟
درمان زانو درد در کودکان بهطورکلی به علت ایجاد آن بستگی دارد و از درمانهای ساده مانند کاهش فعالیت تا درمانهای سخت مانند جراحی متفاوت است.
- درمان خانگی زانو درد کودکان
اگر زانو درد در کودکان ناشی از تروما نباشد و نیاز به مراقبتهای اورژانسی فوری وجود نداشته باشد، میتوانید یکی از روشهای درمانی زیر را در ابتدا بهعنوان درمان خانگی زانو درد کودکان انجام دهید:
- استفاده از یخ
دومین درمان خانگی زانو درد کودکان، استفاده از پک یخ است. برای تسکین تورم و التهاب، یخ پیچیده شده در حوله را روی زانوی دردناک کودک خود برای 20 دقیقه در یک زمان قرار دهید و این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
- استراحت
دیگر درمان خانگی زانو درد کودکان آن است که تا زمانی که بافتها بهبود پیدا کنند، کودک خود را از انجام فعالیتهایی که باعث آسیب به زانوی او میشود، باز دارید.
- توانبخشی به کمک فیزیوتراپی در خانه
فیزیوتراپیست میتواند با آموزش برخی حرکات به شما برای کار کردن با کودکتان، به کاهش درد و کاهش هرگونه تورم در زانوی کودک کمک کند. سپس فیزیوتراپ شروع به بازتوانی زانوی کودک شما میکند تا دامنه حرکتی، قدرت، استقامت، سرعت، چابکی و هماهنگی را به دست آورد.
- درمانهای پزشکی
درصورتیکه درمان خانگی زانو درد کودکان افاقه نکرد، باید کودک را به یک متخصص ارتوپد کودکان نشان دهید تا علت دقیق درد زانوی او مشخص شود. تأکید میکنیم همیشه دردهای زانو در کودکان به دلیل رشد نیست و میتواند ناشی از یک بیماری یا آسیب جدی باشد که اگر نسبت به آن بیتوجهی شود ممکن است در آینده مشکلات بزرگتری را برای او ایجاد نماید.
درصورتیکه مشخص شود علت درد در زانوی کودک شما جدی است و مربوط به یک آسیب یا بیماری خاص است، ممکن است پزشک برحسب شدت علائم و شرایط سلامتی کودک شما یکی از موارد زیر را تجویز نماید:
- تغییر سبک زندگی مانند تغییر رژیم غذایی و ورزش
- تجویز داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین و … در دوزهای مشخص
- جلسات فیزیوتراپی
- استفاده از ارتزهای کمکی طبی مانند کفش طبی، کفی طبی، بریس زانو و …
- جراحی
سخن آخر
در مقاله حاضر سعی کردیم در کنار تشریح زانو درد در کودکان به مواردی از جمله عفونت زانو در کودکان، درمان خانگی زانو درد کودکان و علت التهاب مفصل زانو در کودکان اشاره کنیم.
بسیاری از مراجعان ما نسبت به زانو درد در کودکان بسیار نگران هستند و اگر شما نیز جزو این افراد هستید باید بگوییم که در ابتدا بهترین کار این است که آرامش خود را حفظ کنید.
باید بدانید که با مراجعه بهموقع به متخصص ارتوپد کودکان، اکثر بیماریهای مربوط به سیستم اسکلتی و عضلانی که باعث زانو درد در کودکان میشوند، برطرف خواهند شد و منجر به درد طولانیمدت زانو نمیشوند.
بنابراین آنچه مهم است این است که شما به دردهای زانوهای کودک خود توجه داشته باشید و تشخیص اینکه این درد ناشی از رشد است یا علت دیگری دارد را به عهده متخصص بگذارید تا در صورت وجود یک علت جدی، اقدامات درمانی مناسب در زمان درست و بهطور کامل و صحیح انجام شود.
سهلانگاری در این امر نیز میتواند منجر به دردهای طولانیمدت، تغییر شکل زانوهای کودک شما، مشکلات رشد استخوانها، کاهش دامنه حرکتی، ضعف عضلات و … برای فرزند شما بشود.
شما میتوانید جهت بررسی علت دقیق زانو درد کودک خود توسط متخصصینی باتجربه و ماهر در این زمینه به کمک بهترین تجهیزات پزشکی روز دنیا به این مرکز تخصصی ارتوپدی نیز مراجعه نمایید. شمارههای مورد نیاز شما جهت برنامهریزی برای مراجعه در بخش تماس با ما برایتان درجشده است.