فتق دیسک کمر از بیماری‌های شایع است که با افزایش سن و کاهش رطوبت داخلی دیسک‌های بین مهره و تحلیل رفتن استخوان‌ها خود را نشان می‌دهد. البته ممکن است افراد سنین پایین نیز به دلیل تروماهای مختلف محیطی مانند تصادفات دچار آن شوند. با توجه به پیش‌روندگی این آسیب و احتمال آسیب‌های عصبی موقتی یا دائمی و حتی فلج اندام تحتانی در صورت تشدید، بسیار مهم است که در صورت مشاهده علائم در اسرع وقت به یک مرکز تخصصی ارتوپدی مانند مجموعه ما مراجعه نمایید.
آنچه در این مقاله می خوانید :
- فتق دیسک کمر چیست؟
- چه عواملی احتمال فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهد؟
- علائم پارگی دیسک کمر چیست؟
- نحوه تشخیص فتق دیسک کمر
- نحوه درمان پارگی دیسک کمر
- روش‌های پیشگیری از انواع فتق دیسک کمر
- سخن آخر
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنیفتق دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات هر انسان شامل 33 مهره است که به وسیله دیسک‌های اسفنجی بینشان از هم جدا شده‌اند. وقتی صحبت از فتق دیسک کمر می‌شود، بیشتر منظور آسیب به دیسک‌های بین 5 مهره‌ای است که در قسمت پایین کمر قرار دارد.
با افزایش سن، ممکن است هرکدام از دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات مایع خود را از دست داده و به‌مرور خشک شود. با این اتفاق، دیسک اسفنجی تحت فشار قرار می‌گیرد. در این صورت ممکن است حلقه بیرونی و سخت دیسک دچار ترک یا شکستگی شود.
این وضعیت باعث می‌شود ماده ژل‌مانند هسته یا داخل حلقه بیرون بزند و درصورتی‌که بر عصب‌های عبوری مجاور فشار وارد کند، التهاب و درد در ناحیه کمر و نواحی مرتبط ازجمله لگن، باسن و پا حتی تا پایین انگشتان پا ایجاد خواهد شد.
اگر حلقه بیرونی تنها دچار ترک شده باشد و ماده داخلی از بین ترک‌ها نشت کند، به آن برآمدگی دیسک گفته می‌شود؛ اما درصورتی‌که ترک‌های دیسک بزرگ‌تر شده و با فشار مداوم به شکستگی یا پارگی تبدیل شود، به آن فتق دیسک کمر می‌گویند.
معمولاً بیشتر فتق‌های دیسک‌های کمر در قسمت‌های تحتانی ستون فقرات کمری، به‌ویژه بین مهره‌های چهارم و پنجم کمری و بین مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی (سطوح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد که در حالت دوم بیشترین فشار ممکن است بر عصب سیاتیک واردشده و دردهای سیاتیک را ایجاد نماید.
چه عواملی احتمال فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهد؟
اگرچه افزایش سن و تحلیل رفتن استخوان‌ها شایع‌ترین عامل ابتلا به فتق دیسک کمر است، اما عدم تحرک بدنی کافی نیز می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات پشت و شکم شده و در این حالت ستون فقرات نمی‌تواند به‌خوبی حمایت شود.
استفاده بیش‌ازحد و نادرست از ستون فقرات مانند حمل اجسام سنگین به‌طور ناصحیح نیز می‌تواند آسیب‌های ستون فقرات مانند پارگی دیسک‌های کمر را افزایش دهد. از طرفی صدمات کمر مانند پیچش ناگهانی کمر، انجام برخی ورزش‌های سنگین و بیش‌ازحد توانایی و مقاومت فرد، حمل اجسام سنگین به‌صورت دائمی، تصادفات، سقوط ناگهانی و … نیز می‌توانند احتمال ابتلا به بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر حتی در سنین پایین را نیز افزایش دهند.
علائم پارگی دیسک کمر چیست؟
با توجه به اینکه بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر یک بیماری کاملاً پیش‌رونده است و در طولانی‌مدت می‌تواند آسیب‌های عصبی شدیدی ایجاد کند که در صورت سهل‌انگاری در پیگیری تشخیص و درمان حتی می‌تواند منجر به فلج اندام تحتانی، از دست دادن کنترل مثانه و روده، از دست دادن توانایی جنسی و سایر آسیب‌های عصبی شود، بسیار مهم است که علائم آن را بشناسید.
شناخت علائم پارگی دیسک کمر باعث می‌شود، به‌موقع به متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید و در مراحل اولیه بیماری، بدن پاسخ بهتری به انواع روش‌های درمانی غیر جراحی خواهد داد. مهم‌ترین علائم فتق دیسک کمر عبارت‌اند از:
-
کمردردی که به‌صورت رفت و برگشتی یا مداوم است و با انجام اعمالی مانند عطسه، سرفه، ایستادن‌های طولانی و … بدتر می‌شود.
-
اسپاسم یا گرفتگی عضلات پشت
-
دردهای سیاتیک که از پشت یا باسن شروع شده و از ساق پا به داخل پا و حتی انگشتان پا می‌رسد.
-
ضعف عضلانی در پاها
-
بی‌حسی در ساق یا خود پا
-
کاهش واکنش پا در ناحیه زانو یا مچ پا
-
تغییرات در توانایی عملکرد مثانه یا روده
-
علائم پاراستزی ناشی از آسیب‌های عصبی ازجمله احساس مورمور شدن، گزگز شدن، بی‌حسی در بخشی از پا و …
نحوه تشخیص انواع فتق دیسک کمر
درصورتی‌که به وجود فتق دیسک کمر مشکوک هستید، در قدم اول باید به یک ارتوپد خوب در یک مرکز ارتوپدی مجهز مراجعه نمایید. متخصص برای تشخیص انواع فتق دیسک کمر ابتدا یک شرح‌حال از اتفاقات پیش‌آمده و بیماری‌های قبلی شما می‌گیرد و بعد یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد.
سپس ممکن است برای بررسی دقیق‌تر از آزمایشاتی نظیر تصویربرداری با اشعه ایکس، ام آر آی، سی‌تی‌اسکن، الکترومیوگرافی (EMG آزمایشی که پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در مقابل تحریک عصب عضله اندازه‌گیری می‌کند.) و … نیز استفاده نماید.
نحوه درمان پارگی دیسک کمر
اگر فتق دیسک کمر در مراحل اولیه شناسایی شود، بدن بیمار به‌خوبی به مراقبت‌های محافظه‌کارانه و درمان‌های آسان پاسخ می‌دهد و می‌توان به‌راحتی تحت نظر متخصص این بیماری و علائم آن را مدیریت کرد. معمولاً اولین درمان پارگی دیسک کمر عبارت‌اند از:
-
استراحت به مدت یک الی دو روز در رختخواب (استراحت بیشتر به دلیل تضعیف عضلات و افزایش درد به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.)
-
آموزش مکانیک مناسب بدن
-
فیزیوتراپی که ممکن است از روش‌هایی مانند اولتراسوند، ماساژ، تهویه و برنامه‌های ورزشی برای بهبود علائم استفاده شود.
-
کنترل وزن
-
استفاده از پشتیبان کمری ساکرال
-
استفاده از مسکن‌هایی که نیاز به تجویز نسخه ندارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره نمود.
درصورتی‌که بعد از چند هفته انجام این روش‌ها، درد کاهش پیدا نکرد و یا علائم تشدید شد، ارتوپد ممکن است برحسب شرایط شما از روش‌های زیر برای درمان بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر استفاده کند:
-
دارودرمانی
ممکن است متخصص شما از مسکن‌های قوی‌تر که حالت مخدر دارند، به مدت کوتاه برای کاهش علائم استفاده کند. گاهی فتق دیسک کمر باعث گرفتگی‌های عضلانی می‌شود که دردناک هستند و در این صورت پزشک از داروهای تزریقی شل کننده عضلات برای کاهش علائم استفاده خواهد کرد.
-
تزریق اوزون یا کورتون
گاهی فرد به‌قدری علائم شدیدی دارد که حتی نمی‌تواند کارهای ساده مانند دستشویی رفتن، راه رفتن، ایستادن و … را انجام دهد.
در این صورت ارتوپد باید از روشی برای کاهش سریع التهاب و درد استفاده کند. در قدیم معمولاً از بی‌حس کننده‌ها و داروهای استروئیدی برای این کار استفاده می‌شد که عوارض زیادی دارند؛ اما امروزه در مراکز مجهز از تزریق اوزون و کورتون برای این کار استفاده می‌شود که سریعاً التهاب و درد را کاهش می‌دهد و عوارض جانبی کمی دارند؛ اما بسیار مهم است که توسط افراد کار بلد انجام شود.
این روش می‌تواند نیاز به جراحی را به تعویق انداخته و حتی برای بیمارانی که شرایط سلامتی خوبی برای انجام جراحی ندارند می‌تواند بسیار مفید باشد. گاهی نیز به طور کل نیاز به جراحی را از بین خواهد برد.
-
جراحی
درصورتی‌که هیچ‌کدام از روش‌های بالا نتایج مورد قبولی ایجاد نکنند و خطر آسیب‌های عصبی دائمی مانند فلج وجود داشته باشد، چاره‌ای جز جراحی برای درمان فتق دیسک کمر وجود ندارد. بسیار مهم است که این جراحی توسط افراد متخصص و خبره در این زمینه انجام شود و حتماً قبل از انجام آن باید با چندین متخصص ارتوپد در این زمینه مشورت کنید.
روش‌های پیشگیری از فتق دیسک کمر
بااینکه برخی از موارد بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر ناشی از تصادفات و سقوط غیرقابل پیش‌بینی است و نمی‌توان از آن جلوگیری کرد، با انجام برخی نکات می‌توان تا حد زیادی پارگی دیسک کمر ناشی از افزایش سن یا استفاده بیش‌ازحد را به تعویق انداخت. این نکات عبارت‌اند از:
-
ورزش
تقویت عضلات تنه با انجام ورزش‌های مناسب و روزانه باعث تثبیت و حمایت بیشتر از ستون فقرات می‌شود.
-
حفظ کردن وضعیت خوب بدن
یادگیری وضعیت مناسب بدن برای انجام فعالیت‌ها و عادت کردن به پوستچرهای مناسب باعث کاهش فشار بر روی ستون فقرات و دیسک می‌شود. به‌عنوان‌مثال برای این کار باید همیشه، به‌خصوص زمانی که برای مدت طولانی می‌نشینید، پشت خود را صاف و در یک راستا نگه دارید.
-
رسیدن به وزن ایده آل و حفظ کردن آن
اضافه‌وزن و چاقی فشار بیشتری بر ستون فقرات و دیسک‌ها وارد می‌کند و درنتیجه احتمال بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر حتی در سال‌های پایین‌تر و جوانی بیشتر می‌شود.
-
ترک سیگار
سیگار خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به ستون فقرات را کاهش داده و آن را ضعیف می‌کند؛ بنابراین از مصرف هرگونه فرآورده دخانی خودداری نمایید.
سخن آخر
فتق دیسک کمر یک بیماری پیش‌رونده است که اگر در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، به‌خوبی می‌توان آن را با روش‌های آسان غیر جراحی مدیریت کرد؛ اما در صورت عدم توجه به علائم آن و پیگیری تشخیص و درمان ممکن است باعث آسیب‌های عصبی مختلف و ماندگار بخصوص فلج پا شود که بازگشت‌پذیر نخواهد بود. متأسفانه برخی از فتق دیسک‌ها نیز در ابتدا علائمی از خود بروز نمی‌دهند و بعد از تشدید یافتن مشخص می‌شوند.
به‌هرحال شما هر زمان که علائم آن را مشاهده کردید و متوجه شدید بعد از چند روز مراقبت هنوز علائم ادامه دارند، در اسرع وقت به یک مرکز تخصصی ارتوپدی مانند مجموعه ارتوپدی مجهز ما مراجعه نمایید تا توسط متخصصان ارتوپدی مجرب و تجهیزات بروز دنیا مورد ارزیابی و درمان قرار بگیرید. جهت گرفتن نوبت از این مجموعه می‌توانید از شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.
