عصب پا؛ فشردگی اعصاب خروجی در پی عوامل مختلفی چون بیرون زدگی دیسک، نوروپاتی محیطی و دیابتی
عصب پا در اثر تحریک مکانیکی یا شیمیایی ملتهب، فشرده یا تحلیل خواهد رفت و به دلیل شرایط مرتبط مانند دیابت یا کمبودهای تغذیه ای دچار آسیب می شود. سیاتیک یک درد عصب رادیکولار بوده و زمانی که ریشه های عصب سیاتیک در قسمت تحتانی کمر تحریک یا فشرده می شوند ایجاد می گردد. یکی از رایج ترین مشکلاتی که عصب پا را درگیر می کند نوروپاتی محیطی است که ممکن است در اثر دیابت کنترل نشده و طولانی مدت، مصرف الکل و مصرف بعضی از داروها ایجاد شود.
آنچه در این مقاله می خوانید :
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنی علائم آسیب عصب پا
با توجه به علت آسیب عصب پا، علائم آسیب عصب پا متفاوت می باشد. معمولا دردهای عصبی یا درد عصب پا به صورت درد تیز، متوسط یا شدید توصیف می گردند.
در صورت داشتن هر گونه درد در عصب پا بهتر است سریعا به کلینیک های تخصصی ارتوپدی و دکتر فوق تخصص عصب پا مراجعه شود تا علت درد تشخیص و شیوه درمانی مناسب تجویز گردد. در این مقاله به بررسی علت و علائم آسیب عصب پا و انواع دردهای عصب پا می پردازیم.
متمایز از دلیل آسیب عصبی، نشانه ها و علائم آسیب عصب پا به تدریج ظاهر می گردند. اما دیر یا زود، علائم خاصی در فرد ظاهر می شود که می تواند نشان دهنده آسیب های عصبی باشند. در ادامه به شرح برخی از علائم رایج آسیب عصبی می پردازیم.
- بی حسی در دست ها یا پاها
زمانی که صحبت از آسیب عصبی حسی در عصب پا دست می شود، اولین علائم آسیب عصب پا شامل بی حسی و سوزن سوزن شدن، به ویژه در دست ها، انگشتان و پاها می باشد. اعصاب حسی، مسئول انتقال احساسات بوده و هنگامی که این اعصاب آسیب دیده اند، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن در دست یا پا ایجاد شود که در نهایت می تواند سبب بی حسی شود.
در صورت عدم درمان آسیب عصب پا و دست، بی حسی به سایر نواحی بدن انتشار پیدا می کند. بی حسی معمولا به صورت گذرا و در نواحی مختلف تکه ای روی پوست شروع می گردد. با گذشت زمان، این مشکل شدیدتر شده و در نهایت باعث اختلال در برنامه روزانه یا خواب می گردد.
- درد در دست یا پا
از دیگر علائم آسیب عصب پا یا آسیب عصبی، درد شدید، چاقو یا سوزش می باشد. این نوع درد معمولا در دست ها یا پاها ایجاد شده و احساس آن با سایر انواع درد متفاوت خواهد بود. فرد به دلیل آسیب به اعصاب حسی که احساسات را به مغز منتقل می نمایند، احساس درد خواهد داشت.
زمانی که عصب پا دچار آسیب می شوند، انتقال سیگنال های حسی بین مغز و پوست تا حدی ممکن نخواهد بود. در نتیجه درد متوسط تا شدید در مناطق آسیب دیده ایجاد می گردد.
- ضعف عضلانی
از دیگر علائم آسیب عصب پا، ضعف عضلانی است. اعصاب عضلات، اعصابی هستند که به فرد توانایی حرکت می دهند. هر نوع صدمه به اعصاب که سیگنال های حرکتی را حمل می نمایند، سبب ضعف عضلانی و از دست دادن کنترل ماهیچه می گردد. وجود آسیب سیگنال هایی را که از طریق اعصاب بین مغز و گروه عضلانی خاص منتقل می شوند مختل می نماید. همچنین ممکن است آسیب دیدگی عصب پا سبب مشکل در راه رفتن یا مهارت های حرکتی فرد گردد.
همچنین زمانی که گروه عضلانی آسیب می بیند به دلیل آسیب عصبی کمتر استفاده می شود و ماهیچه ها به مرور ضعیف (آتروفی) می گردند. این امر در نهایت سبب دشواری بیشتری در انجام برخی از عملکردهای حرکتی خواهد شد.
- گرفتگی یا پیچ خوردگی
ممکن است هر نوع صدمه ای به اعصاب حرکتی سبب گرفتگی های مکرر یا لرزش ماهیچه ها گردد. از آنجا که اعصاب حرکتی با ماهیچه ها در هم تنیده شده، حتی حداقل آسیب عصبی نیز می تواند سبب گرفتگی عضلات گردد. به علاوه گرفتگی و انقباض می تواند اعصاب را بیشتر تحت تاثیر قرار داده و باعث آسیب بیشتر گردد.
در حالی که گرفتگی عضلات به دلیل تحریک مداوم عصب های حرکتی متعدد ایجاد می گردد، زمانی که یک یا چند اعصاب حرکتی دچار اختلال می شوند، انقباض ایجاد خواهد شد. گرفتگی یا انقباض همراه با آسیب عصب پا می تواند از نظر شدت از خفیف تا شدید و بسیار دردناک متفاوت باشد.
- تعریق زیاد یا کم
آسیب به اعصاب بر عملکرد اندام ها و سیستم ها اثر می گذارد و ممکن است سبب ایجاد بیماری به نام نوروپاتی اتونوم گردد. زمانی که اعصاب خودکار تحت تاثیر قرار می گیرند، ممکن است منجر به مشکلات تعریق گردند.
در حالی که برخی افراد ممکن است عرق بیش از حد را تجربه کنند، به ویژه در قسمت بالای بدن و سر و برخی دیگر متوجه تعریق کمتر گردند که می تواند از تنظیم دمای بدن در هنگام فعالیت بدنی شدید پیشگیری نمایند. تحقیقات نشان داده است که تعریق می تواند در شروع پلی نوروپاتی از نظر محیطی افزایش پیدا کند.
- مثانه بیش فعال
زمانی که فرد از آسیب عصبی رنج می برد، مثانه ممکن است بیش فعال شود و فرد به ناچار زیاد به دستشویی برود. تعداد زیادی ماهیچه و عصب باید با هم کار کرده تا مثانه ادرار را تا زمانی که آماده تخلیه می شود، نگه دارد.
- سردردهای شدید
در صورت داشتن سردردهای کوتاه مدت و شدید که مشابه شوک الکتریکی است ممکن است از نشانه های آسیب عصبی باشد. در واقع، ممکن است فرد دچار نورالژی اکسیپیتال باشد، این شرایط زمانی ایجاد می شود که عصبی در گردن فشرده شده باشد.
این ممکن است به دلیل التهاب در یکی از ۱۲ عصب جمجمه ای باشد که از مغز خارج شده و ماهیچه ها را کنترل و سیگنال های حسی را به سر و گردن منتقل می نماید. در این وضعیت، درد در قسمت بالای گردن و پشت سر احساس خواهد شد. درد می تواند به صورت ضربان دار، سوزش، یا تیز و چاقو احساس شود.
- از دست دادن تعادل
از دیگر علائم رایج آسیب عصبی، از دست دادن تعادل می باشد. نباید این علامت نادیده گرفته شود زیرا با زمین خوردن فرد را بیشتر در معرض تصادفات و جراحات قرار خواهد داد. همچنین این علائم می تواند ناشی از فشار روی نخاع باشد که نیاز به درمان فوری خواهد داشت. ارزیابی این علائم توسط جراح ستون فقرات از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وقتی اعصابی که احساسات را کنترل می نمایند دچار آسیب می شوند، ممکن است منجر به عدم هماهنگی بین سیگنال های مغزی و حرکات بدن گردد. این عدم ارزیابی مناسب موقعیت بدن ممکن است سبب زمین خوردن و صدمات بیشتر گردد. از دست دادن تعادل نیز معمولا به دلیل بیماری مانند پارکینسون است، که در آن سلول های عصبی مغز دچار آسیب می شوند.
انواع دردهای عصب پا
درد عصب پا می‌تواند به دلایل متعددی صورت گیرد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- رادیکولوپاتی (اصطلاح عمومی سیاتیک)
رادیکولوپاتی یک اصطلاح پزشکی برای درد ساق پا که ناشی از مشکل در ریشه های عصبی کمر و یا ستون فقرات خارجی است. این درد زمانی رخ می دهد که ریشه های عصبی ملتهب، تحریک شده یا فشرده می شوند.
میزان این درد به ریشه های عصبی خاصی که تحت تاثیر قرار گرفته‌اند بستگی خواهد داشت. تحقیقات نشان داده است که در درصد زیادی از افراد رادیکولوپاتی در ستون فقرات لومبوساکرال در سطوح L۴-L۵ و L۵-S۱ بروز می یابد.
علائم درد ناشی از این ریشه های عصبی شامل بی حسی در ساق پا یا انگشتان پا، ضعف در عضلات ران یا پا و دردی که از ناحیه کمر یا باسن شروع و به سمت پایین ران، ساق پا و پا ادامه می یابد، می شود.
- نوروپاتی محیطی
به آسیب به عصب های سیستم عصبی محیطی نوروپاتی محیطی گفته می شود. این شکل از نوروپاتی در ساق پا بیشتر در اثر دیابت ایجاد می شود. نوروپاتی محیطی دیابتی با درد در انگشتان پا آغاز و به تدریج به سمت زانو گسترش می یابد خواهد شد.
معمولا ضعف در انگشتان پا و مچ پا در مراحل بعدی بیماری نوروپاتی محیطی هر دو پا را تحت تاثیر قرار خواهد داد. منظور از نوروپاتی های محیطی هر گونه آسیب دیدگی رشته های عصبی خارج از جمجمه و ستون فقرات است.
یعنی رشته های عصب پا که از ستون فقرات خارج می شوند و به سمت پایین تنه، لگن و ران پایین می آیند در هر قسمتی از مسیرخود از زمانی که از ستون فقرات خارج شده اند تا زمانی که به مسیر خود برسند دچار آسیب شوند، نوروپاتی محیطی نامیده می شود.
یکی از شایع ترین علل نوروپاتی محیطی تحت فشار قرار گرفتن رشته های عصب پا و اعصاب انشعابی است که می تواند دلایل مختلفی از جمله پاره شدن دیسک، آرتروزها، شکستگی ستن فقرات، لیز خوردن مهره ها روی یکدیگر، اسپاسم عضلات در قسمت های مختلف و مشکلات دیسک داشته باشد.
مثلا ممکن است عامل فشارنده مشکلات دیسک مثل فتق دیسک باشد و در تمام مسیری که باید عصب دهی کند مشکل ایجاد می شود. همچنین ممکن است توده ها و تومورهایی که مجاور ستون فقرات هستند یا توده ها و تومورهایی که باعث شکستگی استخوان های ستون فقرات می شوند و یا توده ها و تومورهایی که در مسیر حرکت رشته های عصبی از کمر تا پا هستند سبب ایجاد نوروپاتی محیطی گردند.
نوروپاتی در افراد دیابتی به علت اینکه خونرسانی به رشته های عصب در پایین ساق به علت التهاب دیواره‌ی رگ کاهش می یابد ایجاد می شود و با بی حسی و تغییرات حس در فرد ظهور می کند و دیابت به طور مستقل می تواند به رشته های عصب پا و دست آسیب برساند.
- نوروپاتی الکلی
کسانی که الکل مصرف می کنند ممکن است در اندام های خود، احساس درد و سوزن سوزن شدن داشته باشند که این حس یکی از علائم نوروپاتی الکلی می باشد. در افراد دارای نوروپاتی الکلی، اعصاب محیطی به دلیل استفاده بیش از حد الکل آسیب می بیند.
- نوروپاتی تغذیه ای
کمبود ویتامین B12 نیز ممکن است منجر به نوروپاتی محیطی گردد. ویتامین های گروه B و E برای سلامت اعصاب ضروری هستند.
- نوروپاتی رادیکولوپلکسوس
این شرایط به دلیل التهاب رگ های خونی کوچک در پاها ایجاد می شود که سبب کاهش خون رسانی به اعصاب و در نتیجه آسیب عصب پا می گردد. این مشکل معمولا در افراد دیابتی مشاهده می شود و ناشی از مشکلات مختلف است. دردی که معمولا از یک مکان خاص مانند باسن، لگن، ران، ساق پا یا پا شروع و به تدریج به سایر نواحی ساق گسترش پیدا می کند و از دست دادن تعادل از علائم شایع این عارضه می باشند.
معمولا چندین عصب با هم تحت تاثیر قرار گرفته و این بیماری در یک پا ایجاد می شود و با گذشت زمان هر دو پا را درگیر خواهد کرد.
علت درد های عصب پا
در ادامه این مطلب قصد داریم در خصوص علل مرتبط با دردهای عصب پا صحبت کنیم:
- نوروپاتی پرونئال
فشرده شدن عصب پرونئال در نزدیکی زانو سبب بروز علائم زیر در پا می گردد:
افتادگی پا، که با ناتوانی در بلند کردن پا یا گرفتگی در انگشتان پا هنگام راه رفتن بروز می یابد.
بی حسی در امتداد کنار ساق پا، قسمت بالایی پا و یا فضای انگشت اول
- مرالژیا پارستتیکا
فشردگی عصب پوستی جانبی فمورال در ران سبب بیماری مرالژیا پارستتیکا می گردد. علائم این عارضه شامل
درد ران، سردی در مناطق آسیب دیده، وزوز یا لرزش در ناحیه ران می شود. معمولا درد مرالژیا پارستتیکا زمان ایستادن یا راه رفتن افزایش پیدا می کند و در هنگام نشستن کاهش خواهد یافت.
- سندرم تونل تارسال
اختلال عملکرد عصب تیبیال در اثر فشرده شدن عصب در تونل تارسال پا سبب ایجاد این سندرم می گردد. علائم شایع این عارضه شامل درد شدید در مفصل مچ پا داخلی و در امتداد کف پا، بی حسی در کف پا و احساس گزگز و یا سوزش در پا می شود.
معمولا این علائم در شب، با راه رفتن یا ایستادن و یا پس از فعالیت بدنی تشدید می شوند و با استراحت بهتر می گردند.
درگیری عصب پا
عصب سیاتیک از بزرگترین عصب های بدن است که از پایین کمر شروع و تا مچ پا امتداد پیدا می کند. هر رشته عصب سیاتیک در تکان دادن عضلات پا و انتقال پیام حسی از پا به ستون فقرات نقش خواهد داشت. اعصاب سیاتیک سمت راست و چپ وظیفه کنترل حرکات یکسان دو طرف بدن را بر عهده خواهند داشت.
افراد زیادی به درد سیاتیکی عصب پا دچار می شوند که این درد در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شود. درگیری عصب پا در اثر بیرون زدگی و تحت فشار بودن ریشه عصب از رایج ترین علل بروز درد سیاتیک می باشند. از آنجایی که عصب سیاتیک در انتقال پیام حسی و حرکتی نقش داشته آسیب دیدگی یا فشردگی آن سبب بروز درد، کاهش توانایی حسی و ضعف بدن می گردد.
در حالت کلی پزشک متخصص عمل جراحی سیاتیک را در صورتی که روش های درمانی غیر جراحی مانند دارو، تزریق استروئید و فیزیوتراپی تاثیر زیادی در بهبود علائم نداشته باشند توصیه خواهد کرد. در مواردی که درد در اثر درگیری عصب پا تشدید می شود، بیمار دچار ضعف شدید عضلات پا شده یا کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست داده است انجام عمل جراحی توصیه خواهد شد.
تقویت عصب پا
عصب سیاتیک از ستون مهره ها و قسمت کمر شروع و سپس از پشت باسن و از قسمت تحتانی به پا تا آخرین نقطه پایانی انگشتان ادامه می یابد، طولانی ترین عصب در بدن است.
در صورتی که به هر دلیلی عصب پا ضعیف و دردناک شود درد آن در آخرین قسمت کمر، پشت ران و یا پشت ساق پا احساس شده و درمان آسیب عصب پا نیاز به شناخت علت اصلی بروز این درد خواهد داشت. البته با استفاده از راه های تقویت عصب پا از ضعیف بودن و حساس بودن این عصب می توان تا حدی جلوگیری کرد.
به دلیل اهمیت ویژه سیستم عصبی در بدن و عملکرد های آن که مستقیم در سطح کیفی زندگی تاثیر دارد توصیه می شود با راهکارهای عملی که در ادامه به آن ها اشاره می شود به تقویت عصب پا کمک شود.
۱) تغذیه :
استفاده از برخی مواد غذایی به تقویت سیستم عصبی در تمام بدن و همچنین عصب پا منجر می گردد و تغذیه صحیح، نقش زیادی در تقویت اعصاب و روان خواهد داشت.
برخی از علائم بیماری ضعف اعصاب و بیش فعالی در اثر کمبود منیزیم در بدن ایجاد می شوند. مصرف غذاهای دارای منیزیم مانند سبزیجات، آلو، خربزه، زردآلو و موز و انواع مغزهای آجیلی و حبوباتی برای تقویت عصب پا توصیه می شود.
- استفاده از طب سنتی :
بعضی از گیاهان دارویی در تقویت سیستم عصبی نقش موثری داشته و از مهم ترین راه های تقویت عصب پا شمرده می شوند. گیاهان داویی باید بصورت دمنوش یا به صورت عرق گیری و بخور استفاده شوند. گیاهانی مانند بادرنجبویه، اسطوخودوس، ریحان و همچنین گل ساعت و گل گاوزبان تاثیر زیادی بر تقویت عصب پا خواهند داشت.
- مصرف برخی مکمل ها :
ویتامین ها و مواد مغذی دربهبود عملکرد اعصاب و آرامش روان نقش زیادی داشته و مصرف برخی داروها و مکمل ها نیز از شیوه های تقویت سیاتیک پا می باشند.
- مصرف مواد حاوی آدنین، تیامین، گوآمین که در گوشت های قرمز یافت می شوند در تقویت اعصاب نقش مفیدی خواهند داشت.
درمان آسیب عصب پا با مصرف خوراکی ها
رژیم غذایی می تواند تاثیر بسزایی بر سطح درد و ناراحتی مرتبط با نوروپاتی داشته و حتی به کاهش درد عصبی و کند شدن سرعت پیشرفت این مشکل کمک نماید. به همین صورت، مصرف غذاهای نامناسب درد را تشدید کرده و تحلیل عصب ها را تسریع می نماید.
در ادامه غذاهای تقویت کننده عصب که برای بهبود علائم و کاهش سرعت پیشرفت نوروپاتی و درمان آسیب عصب پا باید در رژیم غذایی گنجانده شوند را شرح می دهیم.
- غذاهای غنی از ویتامین B12
ویتامین B12 در ساخت غلاف میلین، لایه چربی اطراف عصب ها موثر خواهد بود. منابع سرشار از ویتامین B12 شامل ماهی خال مخالی، ماهی تن و سالمون، ماست، غلات و نان ها می گردند.
- غذاهای غنی از ویتامین B6
بدن برای جذب موثر ویتامین B12 به ویتامین B6 نیاز خواهد داشت. این ویتامین در منابع غذایی مانند غلات، ماهی تن و سالمون، مرغ و اسفناج یافت می شود.
- غذاهای غنی از ویتامین B1
ویتامین B1 با تبدیل کربوهیدرات ها به انرژی، توسط سلول های بدن مصرف می شود و سیستم عصبی و عضلانی سوخت رسانی می نماید. همچنین علاوه بر خوردن غذاهای غنی از ویتامین B1، بهتر است مکمل های ویتامین B1 مصرف کرد. این ویتامین در دانه آفتاب گردان، لوبیا سیاه و چشم بلبلی، عدس و نخود سبز وجود دارد.
- آنتی اکسیدان ها
آنتی اکسیدان ها، درد عصبی یا نوروپاتی را کاهش می دهند. بهترین منابع حاوی آنتی اکسیدانی شامل بلوبری، سبزیجات دارای برگ های تیره، لوبیا، ماهی و گردو می گردند.
- زنجبیل برای کاهش درد عصبی
زنجبیل در کاهش درد عصبی به دلیل داشتن ترکیبات ضد التهابی موثر است. توصیه می شود افراد زنجبیل را رژیم غذایی خود قرار دهند.
- آب
آب می تواند با کاهش التهاب در کاهش درد عصبی موثر باشد. کمبود آب می تواند باعث غلیظ شدن خون و اسپاسم های عضلانی گردد. مصرف آب کافی با حفظ عملکرد موثر سیستم های بدن، سبب حفظ سلامت عمومی و احساس تندرستی می گردد.
سخن پایانی
در صورت بروز هر گونه آسیب ها و درگیری عصب پا بهتر است برای پیشگیری از بروز عوارض بعدی سریعا به پرشک متخصص مغز و اعصاب و حتی جراح مغز و اعصاب با تجربه مراجعه شود. پزشک ماهر در این زمینه تلاش می کند با بهترین شیوه درمانی و کمترین هزینه مشکل بیمار را برطرف نماید. بنابراین انتخاب پزشک برای بهبود مشکلات عصب پا از اهمیت زیادی برخوردار است.
