جدیدترین روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی

درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی، دغدغه‌ای جدی برای بسیاری از افرادی است که با درد، بی‌حسی، گزگز یا ضعف در ناحیه گردن و اندام‌های فوقانی مواجه‌اند. تنگی کانال نخاعی، حالتی است که در آن فضای عبور نخاع در ناحیه گردنی کاهش می‌یابد و فشار روی ریشه‌های عصبی می‌تواند منجر به عوارضی نگران‌کننده از جمله اختلال در حرکت، بی‌ثباتی دست‌ها و حتی مشکلات حرکتی شدید شود. این شرایط، اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، همیشه نیاز به تیغ جراحی نیست! روش‌های متعددی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها بدون نیاز به عمل، فشار وارد بر نخاع را کاهش داد. در این مقاله با کمک راهنمایی‌های دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع، شما را با موثرترین روش‌های غیرجراحی برای درمان این عارضه آشنا خواهیم کرد.

تنگی کانال نخاعی، علائم و درمان

در گذشته، زمانی که بیماران به مرحله‌ای از تنگی کانال نخاعی گردن می‌رسیدند که دیگر درد و علائم‌شان قابل‌تحمل نبود، تنها راه‌حل پیش‌رو جراحی بود. این جراحی‌ها، علاوه بر عوارض جدی مانند عفونت، آسیب به اعصاب یا شکستگی مهره‌ها، دوره نقاهت بسیار طولانی و طاقت‌فرسایی نیز داشتند. اما خوشبختانه، امروزه با پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه پزشکی، روش‌های نوینی برای درمان این بیماری بدون نیاز به جراحی در دسترس قرار گرفته‌اند.

روش‌هایی مانند فیزیوتراپی‌های تخصصی، تمرینات درمانی هدفمند و تزریق‌های اپیدورال در ناحیه گردن، به‌صورت کاملاً علمی و توسط فوق‌تخصصان ستون فقرات انجام می‌شوند. این تزریق‌ها، التهاب را کاهش داده، فشار روی نخاع را کم می‌کنند و به طرز قابل توجهی کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشند.

درمان این بیماری از یک الگوریتم مشخص پیروی می‌کند که از مراقبت‌های خانگی و داروهای ساده آغاز شده و در صورت نیاز، به درمان‌های تخصصی‌تر مانند داروهای قوی‌تر و تزریق‌های اپیدورال می‌رسد. با این رویکرد، بیماران می‌توانند سال‌ها از جراحی پرریسک دور بمانند.

طناب نخاعی چیست و چگونه در بدن قرار گرفته است؟

طناب نخاعی یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های سیستم عصبی مرکزی است که از مغز منشأ می‌گیرد و از درون مجرایی به نام کانال نخاعی عبور می‌کند. این طناب عصبی تا بخش پایینی ستون فقرات امتداد می‌یابد. از میان مهره‌های گردن و نواحی پایین ستون مهره‌ها، رشته‌های عصبی خارج شده و به اندام‌هایی مانند دست‌ها و پاها فرمان حرکتی و حسی می‌دهند.

تعریف تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis) وضعیتی است که در آن فضای درونی کانال نخاعی کمتر از حالت طبیعی می‌شود. این مشکل می‌تواند مادرزادی باشد یا در اثر عوامل ثانویه به‌وجود آید. تنگی کانال نخاعی یکی از اختلالات مهم ستون فقرات به شمار می‌رود و با افزایش سن، احتمال ابتلا به نوع اکتسابی آن نیز بیشتر می‌شود.

تنگی کانال نخاعی گردن

زمانی که این تنگی در ناحیه گردن ایجاد می‌شود، معمولاً با درد در این قسمت همراه است. علت آن کاهش فضای عبور اعصاب نخاعی در کانال است که منجر به فشردگی و تحریک این اعصاب می‌شود. نتیجه این فشردگی می‌تواند به صورت بی‌حسی، گزگز، درد در اندام‌ها، اختلالات حرکتی و حتی ضعف عضلانی در پاها و دست‌ها ظاهر شود. در نوع مادرزادی، قطر کانال به‌طور ذاتی محدود است، در حالی‌که در نوع اکتسابی عواملی چون رشد استخوانی یا تورم بافتی باعث کاهش فضا می‌شوند. خبر خوب این است که در مواردی، درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون نیاز به جراحی نیز امکان‌پذیر است، البته زیر نظر پزشک متخصص و با انتخاب روش درمانی مناسب.

تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن

برای شناسایی دقیق این عارضه، دو مسیر اصلی وجود دارد:

• بررسی شرح‌حال و معاینه بالینی بیمار
• استفاده از روش‌های تصویربرداری پزشکی

بررسی بالینی و علائم تنگی کانال نخاعی گردن

پزشک متخصص در طی معاینه بدنی، به دنبال نشانه‌هایی از فشار وارده بر طناب نخاعی خواهد بود. به عنوان مثال، ممکن است بیمار هنگام حرکت دادن گردن، احساسی مانند شوک یا برق‌گرفتگی در اندام‌ها تجربه کند. همچنین تست‌های عصبی مانند بررسی واکنش‌های تاندونی نیز می‌تواند تشدید غیرطبیعی رفلکس‌ها را نشان دهد که بیانگر تحت فشار بودن نخاع است.

نقش تصویربرداری در تشخیص دقیق بیماری

برای تشخیص قطعی تنگی کانال گردن، تصویربرداری با ام‌آر‌آی نقش کلیدی ایفا می‌کند. ام‌آر‌آی اطلاعات جامعی درباره وضعیت ستون فقرات در اختیار پزشک قرار می‌دهد، از جمله:

• شدت و میزان تنگی در نواحی مختلف کانال
• محل دقیق درگیری (مرکزی یا محیطی بودن تنگی)
• چند مهره درگیر هستند و شدت فشار روی نخاع چقدر است
• ناحیه‌ی آسیب‌دیده در مهره‌های گردنی کجاست
• آیا فشار از قسمت جلویی یا پشتی نخاع بیشتر است
• آیا نشانه‌هایی از کم‌خونی در بافت عصبی دیده می‌شود

تمام این موارد به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که آیا شرایط بیمار برای درمان بدون جراحی مناسب است یا خیر و چه روشی می‌تواند بیشترین اثر را داشته باشد.

رایج‌ترین روش‌های تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن

نوار عصب و عضله

یکی از دقیق‌ترین ابزارهای تشخیصی برای بررسی عملکرد عصب‌ها و عضلات بدن، نوار عصب و عضله است. این تست توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود و هدف آن ارزیابی آسیب‌های عصبی، اختلالات دیسک و بررسی شدت تنگی کانال است. در این روش، وضعیت اعصاب محیطی و فعالیت عضلانی با دقت سنجیده می‌شود.

تصویربرداری با اشعه ایکس

عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس اگرچه ساختارهای استخوانی را نشان می‌دهد، اما برای تشخیص تغییرات دیسکی یا بافت نرم کاربرد محدودتری دارد. این روش بیشتر در بررسی ستون فقرات کمری کاربرد دارد، اما همچنان می‌تواند کاهش فاصله بین مهره‌ها یا وجود زائده‌های استخوانی ناشی از افزایش سن را نمایان کند. اگر عکس‌ها هنگام خم و راست شدن گرفته شوند، بی‌ثباتی و حرکت غیرعادی مهره‌ها نیز قابل تشخیص خواهد بود؛ حالتی که در اصطلاح پزشکی به آن «لغزش مهره» گفته می‌شود.

ام آر آی

ام آر آی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری برای بررسی دقیق بافت‌های نرم بدن از جمله اعصاب، دیسک‌ها و طناب نخاعی است. برخلاف ایکس‌ری، این روش امکان مشاهده تغییراتی را فراهم می‌کند که در سایر روش‌ها قابل تشخیص نیستند. اطلاعات به‌دست‌آمده از MRI در تصمیم‌گیری درباره نوع درمان، به‌ویژه در مواردی که درمان بدون جراحی مدنظر است، اهمیت ویژه‌ای دارد.

سایر روش‌های تشخیص

در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌های تکمیلی مانند سی‌تی‌اسکن استفاده کند که تصاویر مقطعی از مهره‌ها ارائه می‌دهد. همچنین ممکن است درخواست میلوگرام داده شود؛ در این روش، ماده حاجب به کانال نخاع تزریق می‌شود تا اعصاب و فضای اطراف آن با وضوح بیشتری دیده شود. این تست به تشخیص میزان فشار وارد بر اعصاب کمک می‌کند.

درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی

میزان تنگی فضای نخاعی، نوع علائم بیمار و سن او، سه عامل کلیدی در انتخاب روش درمان هستند. اگر تصاویر MRI نشان‌دهنده‌ی تنگی خفیف باشد و علائم عصبی وجود نداشته باشد، در بسیاری از موارد می‌توان با درمان‌های محافظه‌کارانه، درد و ناراحتی بیمار را کنترل کرد. روش‌هایی مانند فیزیوتراپی تخصصی، دارودرمانی، تزریقات اپیدورال و اصلاح سبک زندگی می‌توانند مؤثر باشند.

با این حال، اگر بیمار دچار علائم عصبی مانند بی‌حسی، ضعف یا ناتوانی در حرکت اندام‌ها شود یا اگر MRI نشان دهد نخاع دچار کاهش خون‌رسانی شده، معمولاً درمان‌های غیرجراحی کافی نخواهد بود. در چنین مواردی، بهترین راه، جراحی برای آزادسازی نخاع است. تأخیر در انجام جراحی ممکن است منجر به آسیب‌های دائمی شود که حتی با عمل هم برگشت‌پذیر نخواهند بود. بنابراین، در حالی‌که درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون عمل جراحی گزینه‌ای مهم است، اما تنها برای موارد خاص و در صورت نبود آسیب عصبی قابل اتکا خواهد بود.

اگر تنگی کانال نخاعی گردن علائم عصبی زیادی ایجاد نکرده باشد و در ام آر آی علائم کم خونی نخاعی دیده نشود، می‌توان به درمان‌های غیر جراحی برای بیمار فکر کرد.

برای درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی گردن، روش‎های زیر تجویز می‌شود:

• تجویز داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب در اطراف ریشه‎های عصبی و کاهش درد
• بی حرکت نگه داشتن گردن با استفاده از گردنبند
• استفاده از گاباپنتین و پرگابالین برای کاهش خواب رفتگی و گزگز اندام‌ها
• درمان‎های فیزیوتراپی مثل ماساژ و استفاده از لیزر و امواج اولترا سوند
• تحریک الکتریکی عصبی برای تنگی کانال نخاعی
• طب سنتی
• طب سوزنی
• ورزش
• کمپرس سرد و گرم
• کایروپراکتیک یا درمان دستی (Chiropractic)

اگر بیمار به درمان‌های فوق جواب ندهد و تمایل به انجام عمل جراحی هم نداشته باشد، از روش تزریق‌ اپیدورال برای او استفاده می‌شود.

تجویز دارویی برای درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی گردن

برای درمان تنگی کانال گردن بدون عمل جراحی در ابتدا بیمار باید فعالیت‎های خود را محدود کند. کارها و فعالیت‌ها بسته به شدت و محل آسیب و تنگی کانال نخاع متفاوت هستند اما پیاده‌روی نامناسب به خصوص راه رفتن روی سرازیری یا سر بالایی و ایستادن طولانی مدت از علل اصلی محسوب می‌شود.

مصرف دارو در کنار دیگر روش‌های بهبود‌ غیرجراحی تنگی کانال نخاعی گردن اغلب برای تسکین درد و انجام دادن کارهای روزمره کافی است. داروها حتما باید طبق دستور پزشک مصرف شوند و دستورالعمل مصرف دارو باید به درستی و بنا بر شرایط بیمار تنظیم شود. داروهایی که برای درمان تنگی کانال گردن بدون عمل جراحی تجویز می‎شوند عبارتند از:

استامینوفن

استامینوفن (Acetaminophen) دارویی است که تحت عنوان مسکن و تب‌بر مورد استفاده قرار می‎گیرد و تنها داروی آرام‎بخشی است که بدون نیاز به نسخه‎ی پزشک (OTC) آن را از داروخانه تهیه می‎کنیم. این دارو متابولیت فعال فناستین (Phenacetin) می‎باشد و با نام های تجاری و اشکال مختلف از جمله قرص، قطره، شیاف، شربت و سوسپانسیون وجود دارد. بعضی ترکیبات جدید شامل ترکیبی از این دارو با یک مسکن دیگر مثل ایبوپروفن هستند، بعضی دیگر دارای کافئین و یا ترکیبات حاوی کدئین می‎باشند. قرص ساده استامینوفن به طور عمده در دو شکل 325 میلی گرمی و 500 میلی گرمی عرضه می‎شود.

به این نکته توجه کنید که استامینوفن درد را آرام می‌کند، اما التهاب را کاهش نمی‌دهد.

داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDs) مثل ناپروکسین و ایبوپروفن

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NONE STREOID ANTI INFLAMATORY DRUGE) باعث تسکین و یا کاهش درد می‌شوند. محبوب‎ترین نمایندگان این گروه از داروها، آسپرین و ایبوپروفن هستند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) تحت تعریف وسیعی از مسکن‎های غیرافیونی قرار می‎گیرند که معمولا برای انواع شدیدتر درد به کار گرفته می‌شوند. دارو های غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDs) از طریق مسدود کردن آنزیم COX و کاهش میزان پروستاگلاندین در بدن باعث تسکین التهاب پیوسته، درد و تب می‎شوند.

این داروها برای کاهش درد و التهاب تجویز می‎شوند.

مسکن‌های مخدردار

با ورود مسکن مخدر به خون، این مواد به گیرنده‌های مربوط به خود در مغز متصل می‌شوند. سلول‌ها علامت‌هایی را در بدن منتشر می‌کنند که احساس و درک بدن از درد را از بین می‎برد و با به وجود آوردن احساس لذت همراه است. مسکن‌ مخدردار به گیرنده‌های اپیوئیدی مغز، نخاع و نواحی دیگر بدن متصل می‌شود و این پیام را به مغز منتقل می‌کند که دردی شناسایی نشد. از این مسکن‌ها برای رفع دردهای متوسط تا خیلی شدید استفاده می‌شود. قبل از شروع مصرف مسکن‌های مخدردار حتما به نسخه‎ی پزشک نیاز است. پزشک است که دوز مناسب مصرف و نوع مسکن را مشخص می‌کند. این داروها درد شدیدی که داروهای دیگر اثری بر آن ندارند را تسکین می‎بخشد. چون مصرف این مسکن‎ها عوارض جانبی زیادی به دنبال دارد؛ داروهای مخدردار معمولاً و فقط برای یک دوره‎ی کوتاه تجویز می‌شوند.

تزریق استروئید در فضای اپیدورال (ESIs)

تزریق استروئید یا همان کورتون، نسخه‎ای مصنوعی ولی مشابه با هورمونی‌ است که توسط غده‎های فوق کلیه تولید می‌شود. این دارو برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌‎ها مناسب است و همچنین تاثیرگذاری سریعی روی بیماران دارد. تزریق استروئید باعث کاهش التهاب، کاهش پاسخ ایمنی و کنترل سایر عملکردهای بدن می‌شود. با این‎که استروئیدها در درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌‎ها موثر هستند، اما قطعا این روش درمانی برای تمامی افراد مناسب نیست.

هدف از تزریق استروئید، کاهش دادن التهاب در ریشه‎ی عصب و در نتیجه‎ تسکین‎بخشی به پا درد است.

روش‌های درمان غیر دارویی و غیرجراحی برای تنگی کانال نخاع گردن

 ورزش برای درمان تنگی کانال نخاعی گردن

بعضی ورزش‎ها مانند ایروبیک و همچنین تمرین‌های کششی و تقویتی برای عضلات شکم، کمر و گردن علائم تنگی کانال نخاعی را تسکین می‌دهند و عضلات را قوی‌تر می‌کند. اگر این نرمش‌ها به‎طور مرتب و طبق دستور پزشک در هفته انجام دهید، شاهد اثرگذاری آن خواهید بود.

شاید فکر کنید که استراحت برای کاهش علائم تنگی کانال نخاعی گردن موثر است، اما به یاد داشته باشید استراحت علائم را تسکین نمی‌دهد و حتی ممکن است بر شدت آن بیافزاید. داشتن روتین منظم ورزشی مانند پیاده‌روی سبک، شنا و ورزش‌های هوازی به مرور مسبب تسکین درد می‎شود. نکته‎ی حائز اهمیت این است که اگر عامل تنگی کانال نخاعی گردن ناشی از پارگی دیسک باشد، استراحت می‌تواند به کاهش علائم آن کمک ‌کند.

فیزیوتراپی، راهی مفید برای درمان تنگی کانال گردن

حرکات فیزیوتراپی به منظور اصلاح فرم بدن طراحی می‎شوند و در کاهش دردهای ناشی از تنگی کانال نخاعی گردن هم نقش موثری دارند. انجام انواع حرکات تقویتی برای عضلات شکم، پا و کشش ماهیچه‌ها در کمر می‌تواند برای بهبود دردها کمک‎کننده باشد. این حرکات به مرور با اصلاح کردن وضعیت ستون فقرات باعث باز شدن فضای کانال نخاع خواهد شد. درواقع اگر عضلات ضعیف باشند، بدن حتی برای ایستادن و راه رفتن به انرژی بیشتری نیاز دارد و به ستون فقرات فشار مضاعف وارد می‌شود. از طرف دیگر ورزش‎های اختصاصی فیزیوتراپی باعث تقویت عضلات گردن می‌شود و دردهای ناشی از تنگی کانال نخاعی گردنی را کاهش می‌دهد. ورزش‌های متعدد گردنی وجود دارند که حتی ازپشت میز هم می‎توان انجام داد. فیزیوتراپی می‎تواند علائم تنگی کانال نخاعی گردن را کاهش دهد. البته توجه داشته باشید که شاید یک درمان طولانی مدت محسوب نشود. درواقع هیچ نوع ورزشی نمی‌تواند اختلال در آناتومی تنگی کانال نخاعی را رفع کند.

انواع روش‎های درمانی فیزیوتراپی

• تمرینات کششی

این تمرین‎ها برای بازیابی انعطاف در عضلات گردن، بازوها، پاها و تنه انجام می‌شوند.

• درمان دستی

دستکاری در مفاصل گردن و قفسه‎ی سینه موجب بهبود یا حفظ دامنه‎ی حرکت خواهد شد.

• گرما درمانی

برای بهبود گردش خون در ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های نرم از این روش استفاده می‌شود.

• تمرینات قلبی عروقی

گردش خون توسط این تمرینات بهبود پیدا می‎کند و استقامت قلبی عروقی بیمار افزایش میابد که درصورت کلی باعث بهبود شرایط بدنی می‌شود.

• تمرین‎های آبی

این تمرین‎ها به این هدف انجام می‌شوند که بدون وارد شدن فشار به ستون فقرات بتوان ورزش کرد.

استفاده از طب سنتی برای درمان تنگی کانال گردن

بسیاری از بیماران تمایل دارند با روش‌های دارویی و با استفاده از طب سنتی به بهبود غیرجراحی تنگی کانال نخاعی گردن بپردازند. توصیه‌هایی در این زمینه وجود دارد که به چند مورد مهم از آن در لیست زیر اشاره کرده‎ایم:

• استفاده از روغن‎های گیاهی مانند روغن سیاه‎دانه، بادام تلخ و گل سرخ برای ماساژ اندام‎ها و ستون فقرات
• بادکش مخصوص
• مصرف عرقیجات موثر مانند خارخسک به همراه عسل
• نوشیدن دمنوش مانند آویشن، شاه تره و بومادران
• کاهش مصرف گوشت قرمز

طب سوزنی روشی برای درمان تنگی کانال نخاعی گردن

درمان با طب سوزنی، یکی از راه های بی‎عارضه برای درمان تنگی کانال گردن بدون جراحی محسوب می‌شود. این راه از درمان‎های بدون عارضه برای تسکین درد ناحیه‎ی ستون فقرات است. در این روش از درمان، پزشک سوزن‌های خاصی استفاده می‎کند که هم جریان خون در ناحیه‎ی مورد نظر را افزایش می‌دهد و هم باعث ترشح هورمون اندروفین می‎شود، که یک مسکن طبیعی در بدن شناخته می‌شود.

کایروپراکتیک روشی برای درمان تنگی کانال نخاعی گردن

این درمان غیرتهاجمی برای تسکین درد تنگی کانال نخاعی به کار می‎رود و زیرشاخه‌ای از درمان‌های مکمل است که با انجام حرکاتی روی ستون فقرات بیمار، تراز کردن مهره‌های او و جا انداختن آن‎ها به کاهش درد کمک می‎کند.

ماساژ و درمان تنگی کانال گردن

افزایش جریان خون از مزایای ماساژدرمانی به شمار می‎رود که در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی گردن موجب کاهش درد و احساس آرامش است. ماساژ درمانی به شل شدن ماهیچه‌ها می‎انجامد و می‎تواند تنش را در بدن کاهش دهد. درد ستون فقرات گاهی ناشی از سفتی عضلات است و ماساژ می‎تواند آن را کاهش دهد.

تاثیر کمپرس سرد و گرم در درمان تنگی کانال نخاعی گردن

از روش‎های درمانی موثر و در دسترس برای کاهش درد تنگی کانال نخاعی، استفاده از کمپرس سرد و گرم است. کمپرس گرم به بهبود جریان خون می‎انجامد و روند تسکین درد را سریع‎تر می‌کند. از طرف دیگر کمپرس سرد به بی‎حسی موضعی منجر می‌شود و درد را کاهش می‎دهد. طبق دستور پزشک، بعضی مواقع استفاده‎ی نوبتی از کمپرس گرم و سرد به‎صورت همزمان می‌تواند نتیجه‎ی بهتری داشته باشد.

سخن پایانی

درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی، موضوعی حیاتی است که نباید آن را دست‌کم گرفت. وقتی با علائمی مانند درد مزمن گردن، بی‌حسی در دست‌ها یا اختلال در حرکت روبه‌رو هستید، ممکن است نشانه‌ای از تنگی کانال نخاعی باشد؛ عارضه‌ای که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند منجر به ناتوانی‌های دائمی شود. شاید تصور کنید تنها راه‌حل این مشکل، جراحی باشد، اما خوشبختانه راهکارهایی موثر، کم‌هزینه و بدون تیغ جراحی وجود دارد که می‌تواند زندگی شما را بهبود بخشد.

امروزه روش‌هایی مانند فیزیوتراپی تخصصی، درمان دستی (مانیپولاسیون)، تزریقات هدفمند و اصلاح سبک زندگی، به کمک پزشکان باتجربه، می‌توانند به کاهش علائم و کنترل بیماری کمک کنند. اگر هنوز برای مراجعه به متخصص تردید دارید، کافی‌ست یک‌بار با تیم ما مشورت کنید تا مسیر درمانی شخصی‌سازی‌شده‌تان آغاز شود.

ما در کلینیک خود با بهره‌گیری از دانش و تجربه بهترین پزشکان در این حوزه، آماده‌ایم تا برای بازگشت آرامش و عملکرد طبیعی بدن‌تان، همراه شما باشیم. همین امروز گامی موثر برای سلامت گردن‌تان بردارید.